Fokker F.27 Friendship

F.27

De Fokker F.27 Friendship

Het toestel dat het succesvolste Fokker verkeersvliegtuig zou gaan worden, maakte op 24 november 1955 zijn eerste vlucht die 34 minuten duurde.
Na een aantal voorontwerpen en marketingonderzoek, kwam het ontwerpteam, onder leiding van Kees van Meerten, met een opvolger voor de DC-3: de Fokker F.27 Friendship.
Een hoogdekker met een voor een groot deel gelijmde aluminium constructie, aangedreven door twee betrouwbare Rolls Royce Dart-6 gasturbinemotoren en voorzien van vierbladige propellers.
De Dart-6 werd later vervangen door de krachtiger Dart-7 van Rolls Royce.
In het begin konden er 32 passagiers in de drukcabine plaatsnemen, wat later werd dit aantal verhoogd naar 56. Dit gebeurde door de F.27 te verlengen.
De F.27 was bestemd voor het vliegen op korte en middellange afstanden.
In totaal zijn er 787 Friendships gebouwd, 581 bij Fokker en 206 in licentie bij het Amerikaanse Fairchild.

De F.27 heeft op bijna alle continenten gevlogen bij honderden operators. Van de grote landen heeft alleen Rusland nooit met de F.27 gevlogen.
Door de lange levensduur hebben sommige individuele F.27’s wel bij 6 tot 10 operators gevlogen.
In Nederland hebben de Nederlandse Luchtvaartmaatschappij (NLM), Schreiner Airways, Limburg Airlines, XP Express, de Phillips vliegdienst en het Koninklijk huis met de F.27 gevlogen.
De Koninklijke Luchtmacht heeft met maar liefst 12 F.27’s gevlogen in een aantal militaire varianten.
Later zijn daar nog twee MPA, Maritime Patrouille Aircraft, bijgekomen.

In de 32 jaar dat de F.27 is geproduceerd, is de machine meerdere keren gemoderniseerd, vooral de cockpit en de cabine lay-out.
Er zijn tientallen versies gebouwd, nieuw of gemodificeerd zoals: VIP, militaire (parachutisten), vracht, combinatie passagiers/vracht, MPA Maritime Patrouille Aircraft, kalibratie en foto cartering uitvoeringen.
Een aantal F.27’s zijn omgebouwd tot fire fighters voor het blussen van bosbranden.
Eén F.27 is als vliegende oogkliniek omgebouwd voor het op locatie uitvoeren
van oogoperaties.
Op dit moment (2020) staat er een F.27 in Hoogerheide als bed and breakfast.

Mede door het pneumatische systeem in plaats van een hydraulisch systeem, was en is de F.27 snel, eenvoudig en goed(koop) te onderhouden.
Een aantal Friendships zijn anno 2020 nog operationeel, onder andere in Iran, Indonesië, Argentinië en bij de Spaanse marine.
Vele Friendships zijn in musea terechtgekomen, waarvan twee in het Aviodrome in Lelystad, namelijk het derde prototype en de eerste productiemachine.

Bij het samenstellen van alle Fokker F.27 informatie heeft de redactie gebruik gemaakte van de CD-ROM “Fokker F27 Friendship Story” samengesteld door Jan Homma en Hans Groen.
De CD-ROM is nog verkrijgbaar en een aanrader voor geïnteresseerden!!! hansklaasgroen2@hotmail.com

Klik op de foto om de foto te vergroten

0

FOKKER F.27 FRIENDSHIP 1955
De F.27 Friendship werd, als moderne, economische vervanger van de DC-3, in 1953 door het Nederlands Instituut voor Vliegtuigontwikkeling in opdracht gegeven.
Op 24 november 1955 maakte het eerste prototype zijn eerste vlucht. Op 19 november werd de eerste seriemachine aan de Ierse luchtvaartmaatschappij Aer Lingus afgeleverd.
Sinds dien is de F.27 voortdurend in productie bij Fokker(-VFW) geweest.
Ook in de Verenigde Staten werd dit type onder de benaming Fairchild F-27 en FH-227 in verschillende versies gebouwd; totaal werden daar 200 toestellen gebouwd.
Over de gehele wereld werden totaal meer dan 580 toestellen van het F.27 type, in allerlei uitvoeringen verkocht, hetgeen een ongekend succes te noemen is voor dit tweemotorige schroefturbine vliegtuig, dat als passagiersvliegtuig 40 - 56 passagiers kan vervoeren.
De motoren die in de Friendship zijn gebouwd, zijn de zeer betrouwbare Rolls-Royce Dart RDa6 en RDa7 turbines, die resp. 1715 pk en 2050 pk leveren.
Rond 1970 werden nog de volgende versies geleverd: Mk 400 combiplane, Mk 400M Troopship, Mk 500 verlengde versie met grote vrachtdeur en de Mk 600 met normale passagierscabine.
Tevens konden speciale uitvoeringen voor VIP-vervoer en voor calibratie worden geleverd.
Button
01

Het windtunnelmodel van de F.27 in de windtunnel van het NLL, het Nationaal Luchtvaart Laboratorium.
Button
02

Een enginering en installatie mock-up van de F.27.
Button
03

Het prototype in aanbouw in Hal A op Schiphol.
Button
04

Het prototype is inmiddels voorzien van een kleurenschema.
Button
05

Cn 10101.
De PH-NIV is hier aan het proefdraaien, op 7 november 1955.
Button
06

De PH-NIV tijdens de eerste vlucht op 24 november 1955.
Button
07

Terugkomst na de succesvolle eerste vlucht van de PH-NIV.
Van links naar rechts: Ir. in ’t Veld, grondwerktuigkundige Ab Steenbergen, ontwerper Kees van Meerten, directielid Hein During, testvlieger Hugo Burgerhout, en boordwerktuigkundige Cees Dik.
Button
08

De eerste para droppings uit de PH-NIV.
Button
09

Na 849 uur gevlogen te hebben ging de PH-NIV in onderdelen naar de TH in Delft.
Een deel van de romp is te zien in het Aviodrome in Lelystad.
Button
10

Cn 10102.
Het tweede vliegende prototype: de PH NVF.
Button
11

Cn 10102, als D-BAKI bij het Duitse WDL in dienst.
Button
12

Na 32 jaar is de D-BAKI terug in Nederland bij de F.27 Friendship Association.
De D-BAKI staat hier op het platform van Fokker.
Button
13

In juni 1996 krijgt cn 10102 weer zijn oude kleurenschema en registratie, PH-NVF.
Fokker was op dat moment failliet, maar de curator gaf toch toestemming om in de vliegtuigspuiterij de PH-NVF van zijn oude kleurenschema te voorzien.
Button
14

Juni 1996, de PH-NVF op het platform bij Fokker, voor hal 13.
Button
15

De cockpit van de PH-NVF.
Button
16

Cn 10105,
De eerste productie F.27 heeft onder andere bij Air New Zealand gevlogen als ZK-NAH.
Button
17

Cn 10105
Hier als PH-FHF van de Stichting Fokker Heritage Trust op het Aviodrome terrein.
Het toestel is voorzien van het oude NLM-kleurenschema.

Graeme Tucker schrijft ons:
De ZK-NAH werd voor het eerst gebruikt door Aer Lingus EI-AKA, verkocht aan National Airlines Corporation NAC Nieuw-Zeeland, op 19 jul 1966 verkocht aan Australian Aircraft Sales als VH-NLS en op 26 nov 2004verkocht aan Aviodrome / Stichting Fokker Heritage Trust als PH-FHF
video van de laatste vlucht
18

In 1966 heeft cn 10107 enige tijd voor Schreiner Airways gevlogen als PH-SAP.
Button
19

Cn 10115,
De 59-0259 werd in 1959 als VIP kist afgeleverd aan de President van de Filipijnen.
Button
19.1

De site van Airnieuws maak (in 2020) melding van 's Werelds oudste nog operationele Friendship.
cn 10115 werd geleverd in september 1959 als VIP voor de Philippine Air Force met registratie 59-0259. Deze Friendship is nu 62 jaar operationeel, nog steeds bij de eerste operator.
In 2019 heeft de F-15 nog een grote onderhoudsbeurt ondergaan en kreeg een nieuw verfjasje.
Button
20

Cn 10120.
De G-SPUD hier op Schiphol, werd in 1979 aan Air Anglia afgeleverd.
Later werd dit Air UK.
Button
21

Cn 10122.
Australië was een grootverbruiker van de F.27. Hier de VH-TFG van TAA.
Button
22

Cn 10127.
Deze kist vloog voor het Franse ARAT, Avion de Recherche Atmosphérique et de Télédétection met registratie F-WYAO.
Het was een calibratie / laboratoriumvliegtuig voor het onderzoeken van de atmosfeer en het verrichten diverse metingen.
Button
23

Cn 10132.
De VH-CAT was de Australische variant van de ARAT F.27.
Ook deze F.27 verrichte metingen in en aan de atmosfeer.
Button
24

Cn 10138.
De F.27 EB-91 van de Boliviaanse landmacht.
Button
25

Cn 10140.
Dit toestel vloog vanaf 1960 als PH-IOK voor de Iraanse olie maatschappij.
In 1973 kreeg het de Iraanse registratie EP-IOK.
(Met dank aan Ron Mak)
Button
26

Cn 10142 vloog van 1960 tot 1972 als PH-PBF in VIP uitvoering bij het Koninklijk huis.
Button
27

Cn 10149.
De C-2 is een militaire uitvoering van de Friendship, hier in een kleurenschema van de Koninklijke Luchtmacht.
De C-2 heeft 36 jaar bij de KLu gevlogen.
Button
28

Cn 10152.
Ook de C-1 van KLu was 36 jaar in actieve dienst.
Button
29

Cn 10154.
Hier de Troopship uitvoering van F.27 bij de KLu als C-4.
Door twee extra grote deuren links en rechtsachter in romp verlieten de parachutisten de Friendship.
De C-4 is hier gespoten in camouflagekleuren.
Button
30

Cn 10155.
Parachutisten verlaten de KLu C-5.
Button
31

Interieur van een KLu Troopship F.27.
Button
32

Cn 10159.
De NLM huurde hun eerste F.27 van de KLu. Dit liep van 1966 tot 1972.
De PH-KFA is de ex KLu C-9.
Button
33

Cn 10178.
De JA8602 van het Japanse All Nippon Airways werd afgeleverd in 1961.
Button
34

Cn 10183.
De PH-FCX werd door Fokker in 1975 terug gekocht van de Turkse maatschappij THY.
De PH-FCX werd omgebouwd bij Fokker tot prototype van een MPA, Military Patrol Aircraft, waar er later enkele van werden verkocht.
Button
35

De PH-FCX werd na gebruik als MPA prototype aan het Aviodome op Schiphol geschonken.
De PH-FCX voor de deur van het Aviodome met een ander kleurenschema.
Button
36

Anno 2020 staat de PH-FCX in Hoogerheide (Brabant), als bed and breakfast.
Button
37
Button
38

Cn 10198.
In 1962 nam Phillips de PH-LIP in haar eigen luchtvloot op.
Button
39

Cn 10200.
Van 1972 tot 1981 vloog de NLM met de PH-KFC, die daarvoor bij het Zwitserse Balair had gevlogen.
Button
40

Cn 10201.
In de korte tijd van haar bestaan, vloog Limburg Airlines 10 maanden met de PH-OGA.
Button
41

Cn 10212.
De 5H-MRH vloog van 1978 tot 1983 bij Air Tanzania.
Button
42

Cn 10253.
De AP-BDQ van Pakistan International Airlines.
Button
43

Cn 10253.
De PT-LDJ vloog eerst bij Rio-Sul in Brazilië voordat hij naar PIA ging.
Braziliaanse luchtvaartmaatschappijen waren grote afnemers van Fokker-types, niet alleen van de F.27.
Button
44

Cn 10257.
De Oostenrijkse Formule-1 coureur Niki Lauda, had een aantal jaren een eigen luchtvaartmaatschappij: Lauda Air.
Hier de OE- HLA.
Button
45

Cn 10260.
Gecrashte F-27’s werden op de locatie opgehaald om, indien mogelijk, hersteld te worden bij de Fokkervestiging Ypenburg.
Dat gebeurde met een Short Belfast van vrachtmaatschappij Heavy Lift.
Hier de TF-FLS van Finnair in 1982 op Ypenburg.
Short Belfast
46

Cn 10262.
De Pakistaanse Marine vloog met deze MPA versie van de F.27 met registratie AR-MLF.
Button
47

Cn 10270.
Indonesië was een grootgebruiker van de F.27.
Sempati vloog onder andere met deze PK-JFM.
Button
48

Cn 10275.
De Libische maatschappij Libian Arab Airlines uit Noord-Afrika, vloog met een vloot van meer dan 10 Friendships.
De 5A-DBE was er één van.
Button
49

Cn 10300.
Na gebruik bij het Finse Karair, heeft deze kist nog 22 jaar als FF-2 dienst gedaan bij de Finse luchtmacht.
Button
50

Cn 10322.
Op het Australische continent zijn tientallen Friendships gebruikt.
Hier de VH-FNT van Ansett.
Button
50.1

Maatschappij ATI soort Mk 200 kenletters I-ATIL maart 1967 c/n 10324
Button
51

Cn 10349.
Met een grote vrachtdeur linksvoor was de F.27 ideaal voor pakketvervoerder Fedex.
Na een carrière van 23 jaar bij een aantal maatschappijen plakte Fedex daar nog 20 jaar aan met de G-FEAE .
Button
52

Cn 10349.
Dezelfde Fedex, maar nu Amerikaans geregistreerd als N742FE.
Button
53

Cn 10355.
Het 42 jaar oude toestel vliegt al 26 jaar bij de Peruaans Coast Guard als AB-582 en is op moment van schrijven, april 2020, nog steeds actief.
Button
54

Cn 10365.
De New Zealandse ZK-NAN van het ministerie van landbouw en visserij is omgebouwd tot sproeivliegtuig om gewassen te beschermen tegen ongedierte.
Button
55

De Franse posterijen beschikte over 12 Friendships waarmee ‘s nachts binnen geheel Frankrijk post werd gedistribueerd.
Hier cn 10378 met registratie F-BPUF.
Button
56

Cn 10403.
De Argentijnse Luchtmacht bestelde regelmatig Friendships om hun vloot uit te breiden.
Dit is de TC-71 Troopship.
Button
57

Cn 10432,
Deze Frans geregistreerde F-ZBFF werd omgebouwd tot blusvliegtuig voor het bestrijden van bosbranden.
Button
58

Cn 10444.
Niet alleen uit de Fairchild licentie productie vlogen er Friendships in de States, ook uit de Fokker Schiphol productie.
Northwest Orient/Airlink vloog met de N271FA.
Button
59

Cn 10449.
Deze Amerikaans geregistreerde N19XE kwam in 2012 met een speciaal doel naar Nederland.
Bij de KLM werd het toestel in de kleuren van het prototype gespoten en kreeg het de registratie PH-NIV.
Daarna kreeg het een plaats in de vijver van het Fokker Logistics Park als eerbetoon aan de Fokker fabriek die daar had gestaan.
Button
60

Cn 10449 als PH-NIV in de vijver van het Fokker Logistics Park.
Button
61

Cn 10479.
In Iran worden de nog aanwezige (ex)Luchtmacht F.27’s gebruikt voor commerciële vluchten.
Dit is de 5-8804, gebruikt als foto-cartering kist bij de Iraanse luchtmacht.
Onder de romp tussen het landingsgestel zijn de schuifluiken nog zichtbaar, waardoor gefotografeerd werd.
Button
62

Cn 10484.
Een foto van begin1970. De gecamoufleerde 5-206 van de Iraanse luchtmacht gereed voor het droppen van parachutisten.
Button
63

Cn 10505.
De G520 was een VIP uitvoering van de Ghanese Luchtmacht.
Button
64

Het VIP-interieur van de G520.
Button
65

Cn 10529, Bij deze 7T-WAM van de Algerijns Luchtmacht zijn de luiken onder de romp geopend om land in kaart te brengen door middel van karteringfotografie.
Button
66

Cn 10545.
De TF-SYN was van de IJslandse Coast Guard.
Button
67

Cn 10560,
De VH-FCF van het Australische Ansett.
Button
68

Cn 10575.
De TC-79 van de Argentijnse Luchtmacht.
De foto is van 2016 en deze 48 jaar oude F.27 maakt zich op voor de laatste vlucht.
Button
69

Cn 10581.
Eén van de drie SAR/MPA kisten van de Spaanse Luchtmacht, de 802-10.
Button
70

Cn 10603.
Na gevlogen te hebben met gehuurde en gebruikte F.27’s, kocht NLM Cityhopper in 1979 drie nieuwe F.27’s.
Hier de PH-KFI.
Button
71

Cn 10605 als PH-KFK voor NLM Cityhopper.
Button
72

Cn 10606.
Na 25 jaar gevlogen te hebben met de Friendship, nam NLM Cityhopper afscheid van de F.27, hier de PH-KFL.
Button
73

Cn 10612.
Eén van de twee MPA versies van de KLu die werden ingezet op de Nederlandse Antillen. Hier de M-1.
Onder beide vleugels bevindt zich een extra brandstoftank zodat lange afstanden konden worden afgelegd.
Button
73.1
Button
74

Cn 10615.
Deze in Burkina Faso geregistreerde XT-AID is in de cabine voorzien van een oogkliniek / operatiekamer.
Het Air Hospital vliegt in West Afrika om bij de lokale bevolking oogoperaties uit te voeren.
Button
75

Cn 10631.
Een F.27 voor Oman Aviation met fabrieksregistratie PH-EXM.
Button
76

Cn 10620,
De 2110 in gebruik bij de Thaise Marine.
Button
77

Cn 10670 en cn 10655.
Twee demonstratie F-27’s van Fokker die geschikt waren voor Maritieme of kustpatrouille-taken.
Vóór de PH-FSY met cn 10670, achter de PH-FSR met cn 10655.
Button
77.1

De 10668 met N27FF, gebruikt door het US-Army Parachute Team.
Hier bij Zeusch Aviation in Lelystad.
Foto: Klaas Kruijsdijk.
Button
77.2

Idem.
Foto: Klaas Kruijsdijk.
Button
78

Cn 10692.
De laatste gebouwde F.27 werd op 28 juni 1986 afgeleverd aan het Amerikaanse Air Wisconsin.
De registratie is N513AW.
Button
79

De nieuwe cockpit lay-out van de F.27 in 1975.
Button
80

Cn 1O, licentie Fairchild.
p 14 april 1958 vloog de eerste F.27 die bij Fairchild in de USA in licentie was geproduceerd.
N1027 was de eerste Fairchild F.27.
Button
81

Cn 3 licentie Fairchild.
De Fairchilds verschilden op een aantal punten van de Fokkers.
De passagiersdeur achter in de romp was voorzien van een trap, zoals hier te zien bij de N2701 van West Coast.
Button
82

Cn 42 licentie Fairchild.
De Argentijnse CATA LV-RLB was voorzien van een APU,
Een APU, voluit Auxiliary Power Unit, is een kleine gasturbine die het vliegtuig onder andere van stroom voorziet op de grond, zonder dat de motoren hoeven te draaien.
De APU was ingebouwd in de motorgondel, wat is te zien aan de kleine uitlaat achteraan.
Button
83

Cn 60, licentie Fairchild.
De N4302F van Southeast.
Button
84

Cn 89, licentie Fairchild.
De C-FVQE van het Canadese Westex.
Button
85

Cn 112, licentie Fairchild.
met registratie N1823G van Horizon Air.
Button
86

Cn 507, licentie Fairchild.
Na samenvoeging van Fairchild met Hiller werden de F.27’s officieel aangeduid als FH-227, ondertussen was de F.27 ook verlengd.
Dit is de FH-227 van Delta.
Button
87

Cn 518, licentie Fairchild.
De FH-227 van Mohawk met registratie N7807M.
Alle FH-227’s hadden een APU, plus andere propellers.
Button
88

Cn 542, licentie Fairchild Autec FH-227 had de registratie N4716Z.
Button
89

Cn 553, licentie Fairchild.
FH-227 van Ozark met registratie N4231.
Button
90

De cockpit van de Fairchilds verschilden in detail ook van de Fokkers.
Hier onder andere een ander model stuurwiel in deze FH-227.
Button
(90.1)

Registratie N2709R
Luchtvaart Maatschappij Wien Air Alaska. V.S.
Opgericht door Noel Wien in 1927 en nu in 1977 aktief in 170 plaatsen.
In de regio Alaska ,Yukon en Anchorage.

In de vloot zaten er rond 22 toestellen eind jaren zeventig.
Waaronder vier FH-227 toestellen en vier F-27 toestellen.
Button
(90.2)

Registratie N777DG
Luchtvaart Maatschappij Pacific Alaska Airlines. V.S.
Opgericht begin jaren 70 en hoofdzakelijk in Alaska aktief.
In de vloot van zes toestellen bevonden zich twee F-27 toestellen in 1978.

Fairbanks was de thuishaven.
Button
(90.3)

Registratie N378NE
Luchtvaart Maatschappij Air New England, VS.

Opgericht in oktober 1970 en aktief aan de oostelijke kant van de V.S.
Belangrijke plaatsen zijn Boston, Hyannis, Nantucket, Martha s Vineyard en New Bedford in Massachusetts.

Keene en Lebanon in New Hampshire. Portland,Lewiston,Augusta,en Waterville in Maine.
Burlington en Montpelier in Vermont en New York (La Guardia).

Vloot van 16 toestellen waarvan zes stuks de FH-227.
Button