Fokkervestigingen in Nederland 1919-1996
De vooroorlogse jaren
Op 21 juli 1919 werd de “N.V. Nederlandsche Vliegtuigenfabriek” opgericht en nam
Fokker zijn intrek aan de Papaverweg 31-33 in Amsterdam-Noord.
De naam Fokker werd nog gemeden in de naamgeving van de fabriek. Dit in verband
met de Duitse achtergrond van Anthony Fokker in de Eerste Wereldoorlog.
De Vliegtuigenfabriek vestigde zich in de daar aanwezige hallen van de ELTA,
de Eerste Luchtverkeer Tentoonstelling Amsterdam, die daar had plaats gevonden van 1 augustus tot 14 september 1919.
Bij het naastgelegen vliegkamp Schellingwoude werden de watervliegtuigen van Fokker getest en
ingevlogen op het IJ. Dit was het vliegkamp van de Marine Luchtvaartdienst (MLD) aan het Amsterdamse IJ,
Veere
In mei 1921 nam Fokker tevens zijn intrek in het voormalige vliegkamp van de Marine Luchtvaartdienst te Veere,
waarvan de bouw in 1916 begonnen was en door de MLD op 2-9-1917 in gebruik was genomen.
Het bedrijf werd voor Fokker aangepast en uitgebreid waardoor in 1922 de productie in Veere pas goed op gang kwam.
Begin juni 1926 kwam er een einde aan de Veerse vestiging van Fokker en ging de poort van het bedrijf dicht.
Op de Papaverweg in Amsterdam was de productiecapaciteit uitgebreid en kon de productie uit Veere daar verder plaats vinden.
Ondertussen was er in 1924 op Schiphol (nu Schiphol-Oost) een vliegloods voor Fokker gebouwd.
Op de fabriek aan de Papaverweg ontbrak het aan een start/landingsbaan, alle daar gebouwde vliegtuigen gingen per dekschuit over het water, door Amsterdam, naar de ringvaart in de Haarlemmermeer waar Schiphol aan lag.
In de jaren 1920-1930 was het hoofdkantoor van Fokker gevestigd aan het Rokin nr. 84 in Amsterdam, ook waren er kantoren aan het Rokin nr. 87 en 92.
Zelf woonde Fokker in de jaren ’20 in een (toen nog bestaande) villa aan de Roemer Visscherstraat nr. 47 in Amsterdam-Zuid aan het Vondelpark.
Voor die tijd verbleef hij in gehuurde suites van het Hotel de L’Europe aan de Amstel en het Carlton Hotel in de Amsterdamse Vijzelstraat.
In 1937 richtte Fokker een bedrijfsschool op die werd gevestigd in een gebouw aan de Grasweg in Amsterdam-Noord, vlak bij de Fokkerfabriek.
Dat resulteerde er in dat een aantal afdelingen op de volgende locaties werden ondergebracht:
• Amsterdam, modemagazijn Hirsch aan het Leidseplein nr. 29, arbeidsvoorbereiding, bedrijfsleiding, verkoop en personeelszaken.
• Amsterdam, Rokin nr. 92, 96 en 102, loonadministratie en boekhouding.
• Amsterdam, Vroom & Dreesmann, Damstraat nr. 13, constructiebureau.
• Amsterdam, Boldoot fabrieken, Haarlemmerweg nr. 375-377, expeditie, onderdelen en materiaalonderzoek.
• Amsterdam, rijwielfabriek Simplex, Overtoom nr. 263-271, gereedschapmakerij en gereedschaptekenkamer.
• Edam, Jutefabriek Heymeyer, plaatwerkerij, perserij, bankwerkerij, onderdelen bouw Arado-196 en Junkers-52.
• Amsterdam, RAI gebouw, Ferdinand Bolstraat nr. 155, reparatie vleugels Junkers-52.
• Amsterdam, behangfabriek Rath & Doodeheefver, Duivendrechtsekade nr. 54 stukmontage en Rompenbouw Arado-196, eindmontage Bücker-181.
• Weesp, rijwielfabriek Magneet, Groensingel, houtbewerking, rompenbouw Bücker-181.
• Helmond, Textielfabriek de Wit, stuurvlakken Junkers-52, vleugel Arado-196, Motorbokken Junkers-52, romp en schalenbouw Junkers-388.
• Amsterdam, vliegkamp Schellingwoude, vleugelaanbouw en afname Dornier-24 en Arado-196.
• Loosdrecht, vliegveld Loosdrecht, vleugelaanbouw en -afname Bücker-181.
• Amsterdam, Hollandse Beton Maatschappij, Distelweg, montagehal Fokker.
• Amsterdam, Coenhaven, onderdelenproductie Junkers-52.
• Amsterdam, Oostelijke Handelskade nr. 12, gebouw Koninklijke Hollandsche Lloyd, constructiebureau.
Voor de eventuele productie van de Junkers-388 door Fokker is er gekeken naar productieruimte
in Noord-Brabant en Limburg, onder andere bij bedrijven in Mook en Heerlen, maar de productie bij Fokker ging niet door.
Na de Tweede Wereldoorlog
Op aandringen van de overheid, vormde Fokker op 1 januari 1947 samen met Aviolanda
en de afdeling vliegtuigbouw van Koninklijke Maatschappij de Schelde, de NV Verenigde Vliegtuigenfabriek Fokker i.o. (in oprichting).
Aviolanda was gevestigd te Papendrecht/Dordrecht, de Schelde in Vlissingen.
In 1949 werd een stuk ten Zuiden van Schiphol (Nu Schiphol-Oost) in de Haarlemmermeerpolder,
de eerste paal geslagen voor een compleet nieuwe Fokkerfabriek.
In 1951 nam Fokker zijn intrek in deze nieuwe fabriek, de fabriek op de Papaverweg
werd voor een aantal doeleinden nog minimaal gebruikt tot 1955.
In april 1949 werden Aviolanda en de Schelde weer zelfstandig.
Op 16 februari 1954 werd AVIO Diepen een dochteronderneming van Fokker.
De Vliegtuig Handelsmaatschappij en het reparatie bedrijf van AVIO Diepen waren gevestigd op vliegveld Ypenburg bij den Haag, waarvan Frits Diepen directeur was.
Op 01 maart 1954 werd Frits Diepen commercieel directeur bij Fokker.
Op 01 mei1954 ging de afdeling vliegtuigbouw van Koninklijke Maatschappij de Schelde nu
voorgoed op in Fokker.
Op 31 december 1967 gingen ook de vestigingen van Aviolanda op in het Fokker concern.
Niet alleen Papendrecht/Dordrecht maar ook de vestiging Woensdrecht, die
ondertussen deel uitmaakte van Aviolanda.
In 1969 werd het bedrijf N.V. Lichtwerk te Hoogeveen opgenomen in het
Fokker concern, N.V. Lichtwerk was opgericht op 18-09-1961.
Zowel op de Papaverweg als later op Schiphol, had Fokker regelmatig te maken
met ruimtegebrek. Dan werd er voor een bepaalde tijd elders ruimte gehuurd
of werden de productieactiviteiten ergens anders ondergebracht.
In begin jaren ’20 en eind jaren ’30 vonden er productieactiviteiten plaats in
werkplaatsen van Werkspoor in Haarzuilens in Utrecht.
In 1923 o.a. vleugelbouw en eind jaren ’30 werden in Haarzuilens G-1 componenten
gebouwd.
In de jaren ’70 en ’80 had Fokker voor de locatie Schiphol opslag en magazijnruimte
gehuurd bij de Fa. Verhoef in Aalsmeer.
Vanaf de jaren '70 werden de Nederlandse Fokkervestigingen als volgt aangeduid
met de (hoofd) activiteiten aldaar:
• FBS, Fokker bedrijf Schiphol, vliegtuig eindlijnen, productie, aflevering en ruimtevaartactiviteiten.
• FBD, Fokker bedrijf Drechtsteden, onder andere componentenbouw F-27, F-28, Fokker 50, Fokker 100.
• FBY, Fokker bedrijf Ypenburg, kunststoffenbedrijf, zoals onderhoud/ombouw F-27, onderhoud F-104 Starfighter van de KLu.
• FBW, Fokker bedrijf Woensdrecht, onderhoud/ombouw F-28, Fokker 100,
• ELMO, Elektra Montage (bekabeling), onderhoud MLD Atlantic en Neptune.
• FBH, Fokker bedrijf Hoogeveen, o.a. componentenbouw, shelter bouw.
Het hoofdgebouw op Schiphol, gebouw 9, en later gebouw 41, werd in de jaren ’70 te klein.
Daar zetelden onder andere de raad van bestuur en andere directieleden.
Fokker nam zijn intrek in het gebouw van de voormalige uitgeverij Elsevier in Amsterdam west,
aan de Krelis Louwenstraat. Dit werd het nieuwe hoofdkantoor.
Na enkele jaren in het Elseviergebouw te hebben doorgebracht verhuisde het
Fokker hoofdkantoor met directie, afdeling marketing en verkoop, plus andere (kantoor)afdelingen
naar een groter gebouw in de Amsterdamse Bijlmermeer, het gebouw Amerika van het
Atlas kantoren complex aan de Hoogoorddreef.
Na het faillissement van Fokker op 15-3-1996 zijn de bedrijven in Papendrecht en
Woensdrecht overgenomen door andere bedrijven, Stork/GKN en opereren nog (anno 2019) steeds.
Jaap Rosen Jacobson heeft eerst geprobeerd met het bedrijf Rekkof een doorstart te maken Maar de curatoren werkten niet mee aan zijn plan.
In 2021 Twee jaar geleden lukte het hem wel twee restanten van Fokker te kopen: de onderhouds- en servicebedrijven Fokker Services en Fokker Techniek,
met in totaal 650 werknemers. Die twee bedrijven moesten de basis vormen van een nieuw Fokker.
Het gehele artikel: https://www.volkskrant.nl/economie/idealist-die-bleef-geloven-in-fokker-en-de-productie-van-een-duurzaam-vliegtuig~b01b1742/
Heeft u aanvullingen of opmerkingen over deze pagina?
Ga naar het contactformulier en stuur het ons op.
Alles is welkom! Foto's en teksten zullen we met bronvermelding plaatsen.