Fokker T.IVa

T.IVa

De Fokker T.IVa

Tegen het midden van de jaren dertig ontstond de behoefte aan een verbeterde uitvoering van de T.IV.

Fokker ontwikkelde de T.IVa waarbij de cockpit nu gesloten was.

In een later stadium waren de geschutskoepels ook overdekt.

De belangrijkste verbetering was het toepassen van de 9-cilinder Wright Cyclone SR-1820-F2 motoren van 750 pk.

De motor kreeg tweebladige of driebladige propellers, waarvan de driebladige verstelbaar waren.

In totaal bestelde de MLD 12 T.IVa’s.

In december 1941 waren er nog tien T.IVa’s in dienst bij de M.L.D.

De toestellen waren niet meer in staat om operationeel ingezet te worden.

Op 1 maart 1942 kregen de overgebleven toestellen opdracht om naar een schuilplaats nabij Modjekerto te vliegen.

De oorlog in Indië tegen de japanners liep toen al tegen het einde en de volgende dag werden de toestellen door de bemanning in brand gestoken.

Klik op de foto om de foto te vergroten

0

FOKKER T.IVa 1935

In 1935 werd een gemoderniseerde versie met twee 768 pk Wright Cyclone motoren door Fokker gebouwd, die voorzien was van draaibare geschutstorens voorin en op de rompbovenzijde.

Deze T.IVa werd ook in Indie door de MLD gebruikt en kon 4 x 200 kg of 18 x 50 kg bommen, of twee torpedo's vervoeren.
Voor het leggen van een rookgordijn werden speciale cilinders in de romp aangebracht.

12 T.IVa vliegtuigen werden aan de Marine geleverd, met registratie nummers T-13 - T-24.
Button
0.1

De bouw van de eerste T.IVa gebeurde in de periode 1935/36. Het is een verbeterde, vergrote en snellere versie.
Hier nog in aanbouw in de Amsterdam Noord fabriek met een tweede schuin erachter.

Technische gegevens van deze T.IVa.

Type: Vrijdragende schouderdekker.
Doel: Torpedo en bombardeervliegtuig op drijvers.
Constructie: Gemengd, met gelaste stalen buizen, houten vleugels en linnen rompbekelding.
Motoren: 2 x 768 pk.Wright Cyclone luchtgekoeld SR-1820F-2.
Hoogte: 6 meter. Lengte: 17.80 m. Breedte: 26.4 m .
Vleugeloppervlak: 97.8 m2. Leeggewicht: 4.650 kg. Totaal: 7.200 kg.
Bemanning: 4 of 5 koppen.

Nuttige last: 2.050 kg. Totaal gewicht: 6.700 kg.
Max. snelheid: 235 km/uur. Kruissnelheid: 197 km/u Landingssnelheid: 102 km /uur.
Inhoud brandstoftanks: 1.500 liter.
Vliegbereik: 970 tot 1560 km, mede afhankelijk van de meegevoerde bommen of torpedo’s en de verdere munitie.

Hoogtegrens: 5900 meter.
Bewapening: drie of vier beweegbare 7.9 mm mitrailleurs in neuskoepel, op dak romp of staart en de zijramen in de romp.
Button
01

Hier de T-13 c/n 5393 nog in Nederlandse wateren, kort voor vertrek naar Nederlands-Indië.
Het wordt de eerste afgeleverde T.IVa aan de MLD in aldaar.
Op 27 april 1936 wordt het toestel afgeleverd met al zijn vernieuwingen.
Overigens zal een aantal van de oudere T.IV toestellen alsnog diverse aanpassingen als bij de T.IVa krijgen.
Het toestel was zeker niet slecht, en had eigenschappen die zowel voor een drijvervliegtuig als voor een vliegboot konden dienen.
Button
02

Fokker T.IVa MLD T-13 c/n 5393

De inmiddels in Nederlands Indië op Vliegkamp Morokrembangan bij Soerabaja aangekomen T-13.
De T-13 werd vanaf 27 april 1936 nog een korte tijd voorzien van extra test apparatuur van de RSL.
De RSL (Rijks Studie dienst voor de Luchtvaart) ging later verder als NLL (Nationaal Luchtvaart Laboratorium).

Een aantal verbeteringen is goed zichtbaar zoals de metalen propellers, de gesloten cockpit, en de deels gesloten neuskoepel.
Button
03

De T-13 op bezoek in een van de meren van Sumatra.
Op de achtergrond bevindt zich nog één van de Dornier Wal vliegboten van MLD.

In dit geval de D-25 uit de grote serie van maar liefst van 40 stuks.
Zij werden grotendeels bij de vliegtuigfabriek Aviolanda bij Papendrecht gebouwd.
Aviolanda werd langzamerhand met licentiebouw van de Wal een geduchte concurrent van Fokker.

Hier is eigenlijk heel goed het verschil te zien tussen een vliegboot (de Dornier Wal) en een zee-bommenwerper (de T.IVa).
Het lukte Fokker niet om de door de MLD gewenste vliegboten te leveren.
De MLD loste dat op door Dornier Wal vliegboten te kopen meestal in licentie gebouwd door Aviolanda.
Die T.IV en T.IVa werden zeebommenwerpers genoemd, of zeekruisers, en dat was eigenlijk nog de beste benaming.
Bommenwerpen lukte nog wel handmatig, maar een torpedo afwerpen was een ramp.

De T.IV en T.IVa waren dan wel weer goed bruikbaar boven ruwe zee, daar overtroffen ze de Dorniers weer wel.
De Dornier Wal
04

EEN VAN DE ZWAARSTE VLIEGRAMPEN BIJ DE MLD.
Op 12 oktober 1937 verongelukte de T-13 van MLD die terugkeerde van stafbesprekingen te Batavia.
Men was op weg terug naar Soerabaja vanuit het MVK Morokrembangan.
Waar er normaal 4 tot 5 bemanningsleden meevlogen waren dat er nu 9 marine mensen.
Westelijk van Soerabaja gleed de behoorlijk zwaar beladen T-13 af in een tropische bui en sloeg te pletter.
Een enorme steekvlam maakte een definitief einde aan de zeeverkenner.
Westelijk van Soerabaja nabij Tandjong Awarawar werd het wrak terug gevonden waarvan deze dramatische opname is.
De meevliegende T-16 overleefde overigens deze ramp.
Button
4.1

Later werd er een MLD monument ter herinnering aan de slachtoffers op Morokrembangan worden geplaatst.
Na de overdracht van Nederlands Indië aan Indonesië in 1949 werd een deel daarvan herplaatst in een van de Oudheidkamers op MLD Vliegveld De Kooij.
De 9 slachtoffers waren.
M. Vethake, Off-Vlieger | H.G. De Bruijne, Kap-Ltnt ter Zee | H. Uurbanus, Off Mar.Stoomb.dienst | P.S. Spronk Sgt-Vlieger | F.H. Plevier, Korp-telegr | H.J. Rutte Korp-Vliegt maker | A.A. Goedhart, Korp-Vliegt maker | G.J. Zuijderhoudt, Milic-Matroos en P.J. De Groot Milic - matroos
Button
05

Cn 5396.
Bij de T-16 is de geschutskoepel op de romp nu afgedekt.

De T-16 begeleidde de T-13 die zo tragisch verongelukte.
De T-16 die er veel beter vanaf kwam, is hier aan het landen op een van de Javaanse meren.
Het kan het Meer van Lengkok zijn oostelijk van de stad Bandoeng op Java.
Op dit meer zijn tijdens de Japanse opmars in Tweede Wereldoorlog nogal wat T.IVa zeekruisers vernietigd.
Dit vond plaats rond 3 maart 1942 en trof de T-16, T-15, T-17, T-18 en T-19.
Een aantal uit deze reeks werd ook gebruikt om te verkennen rond Bandoeng en Soerabaja.
Ze waren ingedeeld bij de Groepen Vliegtuigen 11 en 12 van LA/KNIL (Luchtvaart Afdeeling Koninklijk Nederlandsch Indisch Leger).
Daarvoor zijn ze ook gestationeerd geweest voor uiteenlopende verkenningsdoeleinden en patrouillevluchten.
Maar dan te Balikpapan (Zuid Borneo) en bij Tarakan (Noord-Borneo thans Kalimantan).
Button
06

C/n 5397 hier als T-17 op het droge van Marine Vliegkamp Morokrembangang bij Soerabaja.
Ook deze zeekruiser was ingedeeld bij de Vliegtuig Groepen 11 en 12.

Op 2 maart 1942 vond dit toesten zijn einde op het Meer van Lengkok tijdens de Japanse invasie van o.a. Java..
Button
07

C/n 5435 door de MLD als T-22 aangeduid en patrouillerend boven Nederlands-Indië.

Deze foto kan dan ook genomen zijn tijdens onderzoek boven Nederlands Nieuw Guinea.
Het Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap kreeg namelijk de gelegenheid met de T-21 T-22 en T-23 aan de slag te gaan.
Rond maart 1938 startte het Genootschap met expedities boven de vele merengebieden alsook bij de grens met Australië en de Etna Baai.
Er was belangstelling voor allerlei mineralen en er was een basis om de T.IVa's te bevoorraden.
De Ned. Nieuw Guinea Petroleum Mij (Shell) was ook een van de opdrachtgevers.
Er werden diverse verkenningsvluchten gemaakt die soms reiken tot 3500 en 4500 meter.

Overigens werden de T-22 en T-23 op 28 juni 1939 definitief vanaf Ambon op de Molukken doorgevlogen naar Nieuw Guinea.
Button
08

De T-23 arriveerde pas in 1938 bij de MLD in Nederlands-Indië, samen met de laatste T.IVa, de T-24.
Op de foto werkt de T-23 (c/n 5436) hier nog zijn laatste testprogramma op Marine Vliegkamp Schellingwoude (oostelijk van Amsterdam ) in het IJ af.
Om welke reden dan ook is de geschutskoepel in de neus nu afgedekt.

Bij aankomst in Nederlands-Indië wordt er snel doorgevlogen naar Nieuw Guinea om samen met de T-21 en T-22 daar verder te verkennen.
Daar werd er inmiddels doodleuk naar hoogten gevlogen tussen 4800 en 6000 m.
Het gaf samen met de behoorlijke hitte op de grond wel een stevig contrast.

Na het beëindiging van de vele verkenningsvluchten vlogen T-21 T-22 en T-23 terug naar Java .
Door het naderen van de Japanse opmars zijn de T.IVa's vanaf Morokrembangan nog wel veelvuldig voor verkenningen ingezet.

Het merendeel van de T-serie vond zijn einde in het Meer van Lengkong.
Dat betrof de T-15-16-17-18 - 19-21-23 en 24.
Button
09

De T-24 (c/n 5437) van MLD hier op de rede van Marine Vliegkamp Morokrembangan.
Aan de positie te zien is hij zojuist geland.
Deze zeekruiser was de laatst geleverde T.IVa, uitgeleverd in 1938, net als de T-23.
Button
10

In 1935 werd een gemoderniseerde versie met twee 768 pk Wright Cyclone motoren door Fokker gebouwd, die voorzien was van draaibare geschutstorens in de neus en en op de rompbovenzijde.
Deze T.IVa werd ook geheel in Nederlands-Indië door de MLD gebruikt en kon 4 x 200 kg of 18 x 50 kg bommen, of twee torpedo's vervoeren.

Voor het leggen van een rookgordijn werden speciale cilinders in de romp aangebracht.
Ook voor onderwater- bombardementen was hij geschikt.
Twaalf T.IVa vliegtuigen werden aan de MLD geleverd, met registratie nummers T-13 t/m T-24.

De T-21 T-22 en T-23 werden vanaf maart 1938 tijdelijk ingezet voor karterings-doeleinden op Nieuw Guinea. Het Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap gaf hiertoe een opdracht.
Het grote complex van meren werd met name opgenomen en de plaatsen met de aanwezigheid van vele mineralen.
Button
11

Zeldzame foto van 3 T.IVa zeekruisers op de wal voor een van de kolossale hangaars van de Marine Luchtvaart Dienst.
Ze waren inmiddels al aangepast aan de mobilisatie van Nederlands-Indië met de oranje driehoeken op romp staart en vleugel.
Ze hebben ook nog een tijd met een tropencamouflage gevlogen.

Het is niet zeker of die camouflage voor of na de mobilisatie is aangebracht.
Wat ook opvalt is dat de MLD aanduidingen zeer klein geschilderd zijn onder het staartvlak.
Op deze foto derhalve niet goed zichtbaar.
Button