Fokker D.XVI

D.XVI

De Fokker D.XVI

Na een aanvraag van de LVA ontwikkelde Fokker de D.XVI, een anderhalfdekker, met een 460 pk Armstrong Siddeley Jaguar 14 cilinder stermotor in twee rijen van zeven cilinders.
Het prototype maakte in juli 1929 zijn eerste vlucht.
De AS Jaguar-motor was voorzien van een zogenaamde Townend ring, dit verminderde de luchtweerstand en zorgde voor een betere luchtkoeling van de motor.
De D.XVI jager was uitgerust met 2 Vickers M20 mitrailleurs die later vervangen werden door FN brownings.

Van de 21 gebouwde toestellen gingen er 16 naar de LVA, 14 toestellen waren voorzien van een registratie, de andere twee waren vervangende toestellen voor gecrashte D.XVI’s.
Vier D.XVI’s gingen naar de Hongaarse luchtmacht, één voor een demonstratie naar Italië. Later ging dezelfde kist naar China, waar hij in 1931 door Japan werd geconfisqueerd tijdens de Chinees-Japanse oorlog.
De Hongaarse D.XVI’s waren uitgerust met Bristol Jupiter stermotoren.
Eén D.XVI heeft als test met een Armstrong Siddeley Panther IIIa motor van 590 pk gevlogen met een driebladige propeller.
Op dit toestel was geen bewapening gemonteerd, door de driebladige propeller functioneerde het synchronisatiesysteem niet.
Een ander toestel was als proef uitgerust met een 650 pk Curtiss Conquerror V1570 motor, deze versie zou eventueel naar het ML-KNIL gaan.
Op 20 maart 1931 crashte dit toestel op Schiphol en werd niet verder ontwikkeld.

Tijdens het operationele bestaan van de D.XVI bij de LVA, hebben er wijzigingen plaatsgevonden aan het landingsgestel.

De D.XVI is van 1929 tot 1939 bij de LVA in dienst geweest.

Klik op de foto om de foto te vergroten

0

FOKKER D.XVI 1929
Ter vervanging van de verouderde D.VII jachtvliegtuigen, die door de Luchtvaartafdeling op Soesterberg werden gebruikt, werd in 1929/30 de pittige D.XVI anderhalfdekker ontwikkeld. Uitgerust met een 460 pk Armstrong Siddeley Jaguar was.
Gedurende het beproevingsprogramma werden enkele verbeteringen aangebracht, zoals een Townend ring om de motor en een verlengde uitlaatpijp langs de romp.
Vijftien D.XVI werden aan de LVA geleverd, met registratienummers 275 - 289.
Op 8 juni 1933 vestigde de eerste luitenant Jhr. H.J.M. van Asch van Wijk een hoogterecord van 9587 m in een D.XVI.
Een toestel met Jaguar motor werd in Italië voor evaluatie gebruikt, doch niet door de Reggia Aeronautica aangeschaft. Het toestel werd later naar China gezonden, waar het in Hankow door het Chinese leger werd beproefd en aangeschaft.
Vier D.XVI's, uitgerust met Gnome Rhone Jupiter stermotoren werden aan Hongarije (reg. PH-AGS-AGV) geleverd. Dit land mocht geen militaire vliegtuigen gebruiken; vandaar dat deze toestellen onder civiele registratie als trainings- en postvliegtuig werden gebruikt.
De eerste vlucht met deze Hongaarse machines vond op Schiphol op 12 maart 1930 plaats. Een uitvoering met een watergekoelde Curtiss Conqueror motor (mil.reg. F-32) met een gewijzigd onderstel werd voor het KNIL ontwikkeld, doch er volgde geen order voor dit type.
In het totaal werden 21 D.XVI in Amsterdam gebouwd.
Button
01

D.XVI prototype met cn 5167 op Schiphol.
Dit vliegtuig zou later een LVA registratie krijgen en deel uit maken van de 16 stuks die aan de LVA geleverd werden.
Button
02

D.XVI prototype waarop de 14-cilinder AS Jaguar motor goed te zien is.
Armstrong Siddeley Jaguar
03

cn 5167 als 275 voor de LVA, met lange uitlaat langs de romp en de eerste uitvoering van het landingsgestel.
Button
3.1

In 1930 en 1931 werden de D.XVI verkenners uitgeleverd en was deze 275 de eerste bij de LVA.
Kenmerken waren onder andere de Townend ring en de extra lange uitlaat die tot over de registratie liep.
Townend ring
05

Productie van de D.XVI in de Fokkerfabriek in Amsterdam-Noord.
Button
06

De PH-AGS met cn 5215 met Bristol Jupiter motor, bestemd voor Hongarije.
Button
07

D.XVI cn 5215 als HA-AGS voor Hongarije.
Bristol Jupiter motor
08

De PH-AGT cn 5216 in de Fokkerloods op Schiphol.
Button
09

De PH-AGU cn 5217 met draaiende Jupiter motor.
Button
10

Zijaanzicht van de PH-AGU cn 5217.
Button
11

De Fokker D.XVI F-32 cn 5240 met de 650 pk Curtiss Conqueror V1570 motor.
De kencijfers F-32 werden op dit prototype gebruikt voor LA-KNIL.
Tot een bestelling zou het niet komen wat merkwaardig was gezien de kwaliteiten van het toestel.
Het landingsgestel was ondertussen gewijzigd door onder andere de dwarsas tussen de wielen te verwijderen.

De F-32 verongelukte op 20 maart 1931 op Schiphol. Hij werd toen gevlogen door Off.Vl. D. Wulfers van de LVA
Curtiss V-1570 Conqueror
12

Artikel uit de databank van Aviation Safety Network over de crash van de D.XVI / F-32.
Button
13

De Italiaans geregistreerde 157 met cn 5245.
De uitlaat is afgekort en loopt niet meer langs de gehele romp. Ook het landingsgestel is nog van de eerste versie.
Button
14

Nogmaals de Italiaanse 157 van de zijkant.
Button
15

Crash van de LVA D.XVI 276 cn 5271 op 15 januari 1932.
Button
16

De stoere 277 cn 5272 van de LVA.
Button
17

De 277 vooraan de flightline van deze 8 D.XVI’s.
Button
18

De 277 cn 5272 met als proef de Armstrong Siddeley Panther IIIa motor van 590 pk en driebladige propeller.
De motor is omgeven met een NACA-kap om de aerodynamica van vliegtuigen met stermotoren te bevorderen. De kap is ontwikkeld door de Amerikaanse National Advisory Committee for Aeronautics, de voorloper van de NASA.
Button
19

Close-up van de NACA-kap van de 277.
NACA cowling
20

De driebladige propeller van de Panthermotor is hier goed te zien.
Button
21

De 277 op Soesterberg.
Button
22

Rechter zijaanzicht van de 277.
Button
22.01

De kencijfers bij LVA liepen van 275 t/m 289 vanwege wat zware schades en de samenvoeging van enige jagers.
Hier weer de 277 maar dan met de oranje driehoek en staart in van de mobilisatietijd 1939-1940.

Voor de motor heeft deze D.XVI de NACA kap ter stroomlijning.
Deze 277 raakte vanwege een windhoos op 17 juli 1933 zwaar beschadigd, samen met een D.VII (266) en een C.I. (543)
Button
22.1

Van de éénentwintig vanaf 1929 gebouwde D.XVI jagers gaat er één naar Italië, gaan er vier naar Hongarije en zestien naar de LVA.
Op Soesterberg staat de 277 van de LVA op de foto, samen met Officier-Vlieger Jhr. G. Sandberg, die ook voor Fokker zou gaan invliegen.
Button
23

Een trotse vlieger voor de 278 met cn 5273.
Button
23.1

De 279 van de LVA met extra lange uitlaat en Townend ring op vliegveld Soesterberg.
Button
23.2

Groot onderhoud op vliegveld Soesterberg in een van de twee nieuwste hangaars aan de 279 van de LVA.
Ook deze jager was met een Townend ring uitgerust.
Button
24

De 281 met cn 5276 voor de LVA hangars op Schiphol.
Button
24.1

De 281 van LVA op de schietbaan van vliegveld Soesterberg.
Ook deze jager had een Townend ring voor de motor gemonteerd.
Button
24.2

Bij de 281 van de LVA staat vlieger Van Weerden Poelman, ook bekend van de eerste KLM vlucht Amsterdam-Batavia in 1924.
Amstredam-Batavia
25

De 283 met cn 5278.
Button
25.1

De 287 van LVA met extra lange uitlaat en Townend Ring op vliegveld Soesterberg.
Button
26

Drie verschillende motoren op de D.XVI, links de Italiaanse met de Armstrong Siddeley Jaguar, midden de voor Hongarije bestemde D.XVI met een Bristol Jupiter en rechts de F-32 geregistreerde D.XVI met de Curtiss Conquerror.
Button
27

De voor China bestemde D.XVI in China met registratie M-302 en cn 5245, de D.XVI, die ook in Italië is gedemonstreerd.
Button
28

Op de voorgrond een flightline D.XVI’s in 1936 op Soesterberg.
Button
29

Een zevental D.XVI’s in de Fokkerloods op Schiphol.
Button
30

Twee romp-restanten van wat eens complete D.XVI’s waren.
Button
Dat de D.XVI als jager toch een tussenproduct was, blijkt wel uit de korte periode waarin hij dienst deed: van 1929 tot 1939.
Deze 278 werd uitgerust met de Townend ring en extra lange uitlaat en zelfs even een driebladige propeller.

Dat laatste verhinderde het gebruik van de synchronisator, dus werd alsnog de tweeblads versie er weer opgezet.
In de mobilisatietijd werd de oranje aanduiding ook nog aangebracht.
Button