Russische Fokkers C.IV

Russische Fokkers 01

Russische Fokkers 1

In het voorjaar van 1923 bestelde de Sovjet-Unie in Nederland zestig Fokker C.IV verkenners. Zij werden in het najaar van 1923 per schip afgeleverd. De constructienummers waren 2301 t/m 2360. Eén zo’n C.IV kostte 28.000 gulden.

Op 11 November 1923 werd het eerste C.IV escadrille, genaamd het Ultimatum Squadron, plechtig ingewijd op het Centrale Vliegveld van Moskou (dat toen tijdelijk het Trotski-vliegveld heette).

Onderstaande foto’s, genomen in de periode 1923-1928 en chronologisch gerangschikt, tonen individuele Fokker C.IV’s uit de 2301-2360 reeks in dienst bij de Rode Luchtvloot. Zij waren gestationeerd in Moskou, Gomel, Vitebsk en Dretoen. De laatste drie locaties liggen in het tegenwoordige Belarus (Wit-Rusland).

De meeste foto’s laten gekneusde of gecrashte exemplaren zien. Daarvoor zijn twee redenen aan te wijzen:

1. De zestig C.IV’s waren in (te) grote haast gebouwd en vertoonden nogal wat technische mankementen;

2. De crashes en ongevallen met de C.IV werden indertijd precies gedocumenteerd en gearchiveerd.

De meeste foto’s zijn afkomstig uit het Russische Rijksarchief RGVA en werden voor het eerst gepubliceerd in 2020 door A. Averin in het Russische modelbouwtijdschrift M-Hobby.

Klik op de foto om de foto te vergroten

01

Het Ultimatum Squadron staat paraat op het vliegveld. Op de voorgrond de Fokker C.IV Arbeider van Serpoechov. Staartnummer 5, c/n 2309.
Button
02

Een van de eerste Sovjet C.IV’s tijdens het testen door het NOA (Naoetsjno-Opytniy Aerodrom = Wetenschappelijk Testvliegveld). NOA onderzocht of de C.IV, zoals afgeleverd, voldeed aan de contractuele technische specificaties. 1924.
Button
03

Idem
Button
04

Hoe vreemd dit ook klinkt, het eerste Fokker C.IV squadron dat in dienst werd gesteld bij de Rode Luchtvloot werd niet betaald door de overheid, maar door middel van crowdfunding. Hier zien we een poster van de ODVF (Obsjtsjestvo Droezej Vozjdoesjvnovo Flota, de Vereniging van Vrienden van de Luchtvloot), gewijd aan het verwerven van donaties voor het Ultimatum Squadron.
De tekst in de linkerbovenhoek luidt: NN’AA! (dit moet krachtig en grommend worden uitgesproken en betekend zoiets als NEE! NOOIT!).
Lees verder
05

Dit cartooneske vliegtuigje met gebalde vuist werd het onofficiële embleem van het Ultimatum Squadron.
Button
06

Ongeval met de C.IV Arbeider van Serpoechov van ‘Trenes’ (een afzonderlijk training squadron voor demonstraties).
Staartnummer 9, c/n 2309. 13 juni 1924. Moskou, Centraal Vliegveld. Heel moeilijk te zien, maar er staat een rode ster geschilders op de bovenvleugel.
Hetzelfde vliegtuig is te zien op foto 1.
Na te zijn overgedragen aan ‘Trenes’ werd het staartnummer veranderd van een 5 in een 9.
Button
07

Hetzelfde vliegtuig. De belettering aan de rechterkant verschilt van de inscriptie aan de linkerkant. Nieuwe wielen zijn al klaargelegd, maar er is een compleet nieuw onderstel nodig.
Button
08

Crash van de Fokker C.IV c/n 2337 van M.I. Kojello van het Ultimatum Squadron. 24 maart 1925. De motor sloeg af bij het landen. Oostelijke rand van het vliegveld van Gomel. Er staan geen rode sterren op de vleugel.
Button
09

Hetzelfde vliegtuig, Fokker C.IV c/n 2337.
Het Ultimatum-embleem (zie foto 5) is alleen aan de linkerzijde aangebracht. 24 maart 1925.
Er zit geen opening in de vloer waar de waarnemer doorheen kon schieten (zoals bij de latere C.IV Bis).
Button
10

idem
Button
oud p2-4

Fokker C.IV Prima c/n 2334 (links) en C.IV Prima c/n 2304 (rechts). Zij kwamen bij de landing met elkaar in botsing. De N-strut van 2334 lijkt zich te hebben genesteld in de ondervleugel van 2304.
Vliegbasis Vitebsk, 25 januari 1925.
Button
11

Ongeluk met Fokker C.IV c/n 2349 van het Ultimatum Squadron. Geen staartnummer. De radiatorregeling was stukgegaan. Regio Vitebsk. De piloot was Ja. Ja. Spoero. 30 januari 1926.
Button
12

Hetzelfde vliegtuig, c/n 2349. Geen staartnummer
Een kenmerkend eigenschap van de vroege C.IV's (in Rusland aangeduid als C.IV Prima) is duidelijk zichtbaar: een enkele langsligger die de zijkant van de romp versterkt.
Button
12a

Idem, nu in close-up. De brandstofleidingen van de twee benzinetanks in de bovenste vleugel zijn goed te zien.
Button
13

8 juni 1927. Vliegveld Gomel. Ongeluk met c/n 2339 van het Ultimatum Squadron. De piloot heette Sokolov.
Button
14

idem
Button
15

Een ongeluk met C.IV c/n 2306 van het Ultimatum Squadron, staartnummer 1.
Het vliegtuig kwam op zijn neus te staan.
Vliegbasis Dretoen. 23 augustus 1926.
Met veel moeite is een (rode) ster te zien op de vleugel.
Button
16

Nog een ongeluk met een Foktsjet ('Fokkertje') van het Ultimatum Squadron. Augustus 1926.
Button
17

Ongeval van kameraad Sjkoero van het Ultimatum Squadron.
Fokker C. IV c/n 2315 Moskouse textielarbeider. 23 juni 1925.
Een motorstoring bij het aanvallen van een gronddoel op het oefenterrein bij het vliegveld van Vitebsk.
Button
18

Crash in een moeras tijdens een noodlanding bij het dorpje Volovo. Fokker C.IV c/n 2348,
Ultimatum Squadron, 9 juni 1927.
De piloot was Ja. Ja. Spoero (die eerder crashte in c/n 2349, foto’s 11 en 12).
Button
19

Idem
Button
20

Drie maanden later. Dit is dezelfde Fokker C.IV c/n 2348 die over de kop was geslagen en zwaar beschadigd was geraakt (foto’s 18 en 19).
Deze foto toont hoe handig de reparatiewerkplaatsen intussen waren geworden in het herstellen van deze vliegtuigen.
Het staartnummer is 2. Vliegbasis Gomel, 10 september 1927.
De oorzaak was een landingsfout plus een vermoeidheidsbreuk in het landingsgestel.
Button
21

idem
Button
22

Dit is de tweede Fokker C.IV met de naam Ultimatum 26. Staartnummer 5, c/n 2340.
De eerste, c/n 2324, werd waarschijnlijk buiten dienst gesteld. Vliegbasis Gomel, 19 november 1927.
De piloot was A.M. Masjkov, die in juli 1924 was toegetreden tot het squadron.
Het opschrift Ultimatum 26 staat aan beide kanten.
Button
23

Idem.
Button
24

Een andere ongedeerde C.IV. 1928. Vliegbasis Dretoen.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
oud p2-09

Personeel poseert bij een Fokker C.IV Prima.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
oud p2-10

Idem, maar nu zonder personeel.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button