Russische Fokkers C.IV (Bis)

Russische Fokkers 02

Russische Fokkers 2

In 1923 kocht de Sovjet-Unie in Nederland zestig Fokker C.IV verkenners die aan het eind van het jaar werden afgeleverd. De constructienummers waren 2301 t/m 2360. Deze C.IV’s werden in Rusland aangeduid als C.IV Prima.

In 1924 volgde een tweede bestelling van vijftig stuks. De constructienummers waren 4519 en 4524 t/m 4575 (3 stuk uit deze reeks werden niet geleverd waaronder 4530 die naar de VS ging). Deze vliegtuigen werden aangeduid als C.IV Bis.

De Bis week in allerlei opzichten af van de Prima en was in feite een upgrade die tegemoet kwam aan klachten van de klant.

Voorbeelden:

De benzinetanks in de vleugel, die in Prima snel gingen lekken, waren opnieuw ontworpen voor de Bis;
De Bis had een groter richtingsroer en was daardoor beter bestuurbaar dan de Prima;
De Prima had één langsligger langs de romp, de Bis had er drie. Dit was om het irritante klapperen van de canvas bekleding tegen te gaan;
De Bis was zwaarder bewapend en kon een vijfde mitrailleur meenemen die door een luik in de vloer naar achteren schoot;
De Bis was uitgerust met bomrekken onder de vleugel;
De staartsteun was opnieuw ontworpen en versterkt.

Waar de Prima vooral bedoeld was als verkenner, kon de Bis als aanvalsvliegtuig worden ingezet. De C.IV Bis was gestationeerd in Moskou, Smolensk, Vitebsk en Dretoen. De laatste twee locaties liggen in het tegenwoordige Belarus (Wit-Rusland).

De meeste foto’s zijn afkomstig uit het reusachtige archief van Gennady Petrov uit Moskou. Sommige komen uit het Russische Rijksarchief RGVA. Zij werden voor het eerst gepubliceerd in 2020 door Andrej Averin in het Russische modelbouwtijdschrift M-Hobby.

Klik op de foto om de foto te vergroten

02

C.IV Bis in aanbouw bij Fokker in Amsterdam-Noord, herfst 1924.
Button
03

De Fokkers zijn gearriveerd! Het uitladen van een Fokker C.IV Bis op het perron van een treinstation. De vliegtuigen werden in november en december 1924 overzee naar Petrograd (tegenwoordig Sint-Petersburg) vervoerd, daar ingeklaard, en vervolgens op de trein gezet naar hun eindbestemming in Rusland.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
01

Fokker C.IV Bis op een vliegveld. Het constructienummer 4573 is nét zichtbaar onder de staartvlakken. Het vliegtuig draagt nog geen kentekens en de bewapening moet nog worden geïnstalleerd. De drie langsliggers onder de linnen bekleding van de romp waren kenmerkend voor de C.IV Bis. De eerdere C.IV Prima had er maar één.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
05

Klaar voor de start. Fokker C.IV Bis c/n 4532. Vliegbasis Smolensk.
De C.IV Bis kon worden uitgerust met een extra mitrailleur, die door een luik in de vloer schuin naar achteren kon schieten. De ‘slurf’die hier uit de bodem komt kijken heeft hier ongetwijfeld mee te maken.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
06

Hetzelfde vliegtuig, nu zonder bemanning, maar mét monteur. C.IV Bis c/n 4532. Vliegbasis Smolensk.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
07

Drie monteurs werken hier aan de Liberty-motor van een C.IV.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
08

Leven op de luchthaven.
Het lijkt of hier was is opgehangen aan een waslijn maar de 'was' bestaat waarschijnlijk uit poetsdoeken van de monteurs. Het linker vliegtuig lijkt met een kabel aan een vleugelstijl te zijn vastgezet.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
11

Een ongeluk met C.IV Bis c/n 4547, staartnummer 1. De piloot was commandant S.G. Ovsjannikov. Als deelnemer aan een rally vloog hij op 12 juni 1925 met waarnemer S.A. Sjoemovsky van Smolensk naar Brjansk en weer terug. Toen hij ’s avonds in Smolensk landde langs de hangars, merkte hij de geparkeerde Fokker C.IV Bis niet op (c/n 4550, staartnummer 5, links op de foto) en knalde ertegenaan.
De rode sterren op de vleugel zijn omlijnd met een witte rand. Vanaf het midden van de jaren twintig werden dergelijke sterren op verschillende soorten vliegtuigen gebruikt. Daarvóór waren de sterren niet omlijnd, waardoor ze op zwart-wit foto’s vaak lastig te zien zijn.
Button
12

Fokker C.IV Bis c/n 4550, staartnummer 5. Dit is het vliegtuig dat in de weg stond toen S.G. Ovsjannikov daar landde (zie vorige foto). 12 juni 1925, vliegbasis Smolensk.
Button
13

Dit is dezelfde C.IV Bis c/n 4550, vijf jaar na de botsing met S.G. Ovsjannikov. De aluminium bekleding van de neus is nu in dezelfde kleur geschilderd als de romp. De piloot was Gerasim Ignatiev. 18 augustus 1930, vliegbasis Smolensk.
Button
14

Nogmaals de C.IV Bis c/n 4550. Bij beschikking 198/39 van 26 augustus 1927 werd de beschildering minder frivool. Het staartnummer is nog steeds 5 (dit nummer stond zoals hier te zien is niet alleen op het richtingsroer maar ook op de hoogteroeren), maar het meerkleurige embleem van het squadron is verdwenen.
Button
15

Fokker C.IV Bis c/n 4531. Staartnummer 4. Piloot G.D. Volkov. Over de kop geslagen op 11 augustus 1926. Vliegbasis Dretoen.
Button
16

Idem.
Button
17

idem
Button
18

Deze C.IV Prima, c/n 2310, staartnummer 2, kwam ongelukkig terecht op het terrein van het militaire hospitaal ‘Savetskaja Belaroes’ nadat de motor was afgeslagen.
Vliegbasis Dretoen, 18 juli 1927.
Button
19

Vliegers poseren voor een Fokker C.IV Prima die na een upgrade gelijk aan een C.IV Bis is geworden.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
20

Fokker C.IV Bis c/n 4565 op het vliegterrein van het testcentrum van de luchtmacht. Het chassis begaf het tijdens het testen van een ‘Heine’ propeller – het landingsgestel was het zwakke punt van dit vliegtuig.
Zomer 1929.
Button
20.1

Fokker C.IV Bis c/n 4565 op het vliegveld van de NOA, het onderzoeksinstituut van de luchtmacht. Het chassis ging kapot tijdens het testen van een Heine-propeller.
Button
20.2

idem
Button
21

Fokker C.IV Bis c/n 4567, staartnummer 2 Piloot N.M. Medvedev. Vliegbasis Smolensk.. Dit ongeluk vond plaats op 12 maart 1930.
Button
22

Idem. Hier zien we dat het vliegtuig was uitgerust met ski’s terwijl het al flink dooit. Staartnummer 2 staat op het richtingsroer en ook op het hoogteroer.
Button
23

Fokker C.IV Bis c/n 4569. Piloot Viktor Tsjerenkov.
Vliegbasis Smolensk, zomer 1930.
De bomrekken zijn goed zichtbaar.
Button
24

Hetzelfde vliegtuig, zelfde datum. Hier zien we dat op het richtingsroer een 3 was geschilderd.
Ook is goed te zien dat de hele romp in één egale kleur (legergroen) is geschilderd.
Button
25

Fokker C.IV Bis c/n 4546 met staartnummer 3. De piloot was Fjedor Saboerov. Vliegbasis Smolensk. Dit ongeluk vond plaats op 18 augustus 1930. Eén van de twee Lewis mitrailleurs op de geschutsring is vervangen door een fotomachinegeweer.
Button
26

Een ongeluk met Fokker C.IV Bis c/n 4549 die dienst deed als doelsleper bij een squadron van de artillerieschool van de luchtmacht.
Piloot N.V. Lantoesjko, Vliegbasis Sebastopol. Zomer 1930.
Button
27

Het leven op het vliegveld bestond niet alleen uit ongelukken: nogmaals een groepsfoto met een Fokker C.IV als achtergrond.
Button
27.1

Fokker C.IV Bis c/n 4540. Op 29 november 1929, tijdens een vlucht van Dauria naar Hailar (Mongolië), kreeg dit vliegtuig motorpech en moest een noodlanding maken. Het sloeg over de kop waarbij de neus vernield werd. Piloot G.K. Kisj.
Button
28

Een van de laatste C.IV Bis op de schietbaan als doelwit. 1937
Button
30

Hetzelfde vliegtuig, maar nu van achteren.
Button
31

Een 37-mm granaat heeft een gat geslagen in de bovenvleugel van een Fokker C.IV Bis. 1937.
Button
32

Fokker C.IV’s ‘in de gelederen van luchtmacht van het Rode Leger’.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button