Russische Fokkers

Russische Fokkers 04

Russische Fokkers 4

In 1923 kocht de Sovjet-Unie in Nederland zestig Fokker C.IV’s. De constructienummers waren 2301 t/m 2360. Zij werden in Rusland aangeduid als C.IV Prima en hadden een lange carrière, pas in 1934 werd de laatste buiten dienst gesteld. Hoewel aangeschaft als verkenner en lichte bommenwerper werden in de loop der jaren steeds meer C.IV Prima’s overgedragen aan de burgerluchtvloot om andere taken te gaan vervullen.

Lesvliegtuig
In 1924, dus kort nadat ze in ontvangst waren genomen door de Rode luchtmacht, werden acht C.IV Prima’s ondergebracht bij de Hogere Vliegschool in Moskou (ook bekend als de 3e militaire pilotenschool). De bewapening werd verwijderd, de rode sterren verdwenen van de vleugels en een groot wit getal werd op de romp geschilderd: 20 t/m 27. De constructienummers van deze C.IV’s zijn niet bekend.

Postvliegtuig
In 1928 startte Dobrolet (voorloper van Aeroflot) een experimentele postroute van Moskou naar Irkoetsk. De route was 4700 km lang en verdeeld in zes segmenten, waarvan er drie ’s nachts moesten worden gevlogen. Vijf C.IV Prima’s, door de Rode Luchtmacht tijdelijk uitgeleend aan Dobrolet, mochten in 1928 dit traject uitproberen. Dat ging goed. In 1929 kreeg Dobrolet 23 C.IV Prima’s in ontvangst van de luchtmacht om post te vervoeren. Zij kregen de civiele registraties CCCP-150 t/m CCCP-172.
De postvliegtuigen kregen een landingslicht, navigatielichten en cockpitverlichting die elektrische stroom ontvingen van een windgenerator en een hulpaccu. De achterste zitplaats werd omgebouwd tot vrachtruim. Er kon 775 kg post mee worden vervoerd, oftewel 17 gevulde postzakken.

Fotovliegtuig
Op 7 juni 1928 werden twee C.IV’svan de Rode Luchtmacht overgedragen aan Dobrolet om gebruikt te worden voor luchtcartografie. Later werd een derde C.IV toegevoegd. De registratienummers van deze fotovliegtuigen waren:
CCCP-174 c/n 2305
CCCP-173 c/n 2313
CCCP-167 c/n 2332 (oorspronkelijk een postvliegtuig, zie boven)
Zij kregen een camera-installatie op de vloer van de achterste zitplaats.

De foto- en postvliegtuigen werden ontdaan van hun militaire uitrusting. De Liberty motor werd vervangen door een M-5, een Russische kopie van de Liberty maar met metrische afmetingen en toleranties (omgerekend van inches maar centimeters).

Klik op de foto om de foto te vergroten

02

Lesvliegtuigen van de Hogere Vliegschool

Fokker C.IV Prima op ski’s, in gebruik als trainer bij de Hogere Vliegschool. Behalve het getal 20 op de zijkant draagt dit vliegtuig geen verdere kentekens.
Centrale vliegveld van Moskou, toen ook bekend als het Trotski-vliegveld.
Winter 1924.
Button
03

Hetzelfde vliegtuig, nu achterstevoren.
Button
05

Nummer 23, een Fokker C.IV Prima van de Hogere Vliegschool.
De piloot die dit ongeval veroorzaakte heette Safonov.
Centrale vliegveld van Moskou, alias Trotski-vliegveld.
31 april 1924.
Button
06

Idem.
Button
08

Botsing tussen een De Havilland DH-4 en een Fokker C.IV. De C.IV heeft duidelijk veel minder schade heeft opgelopen. Centrale vliegveld van Moskou, alias Trotski-vliegveld.
5 augustus 1924.
Button
09

Idem.
Button
07

Ook deze C.IV Prima, nummer 24, brak zijn onderstel op het Trotski-vliegveld.
2 oktober 1924.
Button
10

Deze Fokker C.IV Prima, nummer 27 van de Hogere Vliegschool, kwam in aanvaring met een Morane-Saulnier. Van de laatste is weinig meer te herkennen.
Centrale vliegveld van Moskou, oftewel Trotski-vliegveld. 13 oktober 1924.

Button
11

idem.
Button
04

Dit is nummer 25, een andere Fokker C.IV Prima van de Hogere Vliegschool.
Centrale vliegveld van Moskou, oftewel het Trotski-vliegveld.
1925. Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
12

Instructeur Leonid Grigorevitsj Minov geeft parachuteles aan de bemanning van een militaire C.IV.
Button
13

Leonid Grigorevitsj Minov met een parachute in de achterste cockpit van een C.IV.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
18

Fotovliegtuigen

Personeel van Dobrolet en Vostokkino (‘Oost-Film’, een filmploeg) poseert voor een C.IV. In 1928 werden twee militaire C.IV Prima’s door Dobrolet overgenomen en omgebouwd tot fotovliegtuig. Op de motorkap staat Dobrolet geschreven in sierletters. Deze aparte stijl werd alleen gebruikt op de twee eerste C.IV’s van Dobrolet. Op de achtergrond is nog net een andere C.IV te zien.
Birsk, Basjkortostan. Juli 1930.
Button
01

Drie C.IV’s van de afdeling Luchtfotografie van Dobrolet.
V.l.n.r. CCCP-167 (c/n 2332), CCCP-? en CCCP-174 (c/n 2305).
Birsk, Basjkortostan. Zomer 1930.
Uit de collectie van P.V. Zaiki.
Button
19

Personeel van luchtfotografie afdeling van Dobrolet poseert bij en op hun gedemonteerde vliegtuigen. Links CCCP-173 (c/n 2313) en rechts CCCP-167 (c/n 2332). Het is niet duidelijk waarom deze vliegtuigen uit elkaar zijn gehaald.
Birsk, Basjkortostan. Zomer 1930.
Uit de collectie van P.V. Zaiki.
Button
19.1

Tekening van de foto-installatie die in Rusland werd ontwikkeld voor de C.IV. Zijaanzicht.
Button
19.2

Dezelfde fotoinstallatie, bovenaanzicht.
Button
14

Postvliegtuigen

Opening van de luchtpostlijn Moskou – Irkoetsk – Moskou. Dit is de tussenstop in Omsk, ongeveer op de helft van de route. Men verdringt zich bij het vliegtuig. Bovenop de vleugeltip is een navigatielichtje te zien.
17 mei 1929. Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
14.1

Links: zijaanzicht van het navigatielicht en de bevestiging in de vleugel. Rechts: bovenaanzicht.
Button
15

Het vliegtuig wordt bijgetankt.
Button
16

Groepsfoto voor een C.IV van Dobrolet’s postdienst. Bovenop de vleugel is een windgenerator te zien, een windmolentje dat elektrische stroom leverde.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
16.1

Fokker C.IV van Dobrolet, uitgerust voor nachtelijke postvluchten. Hier lijken lege postzakken te worden overhandigd. Op de stuurboordvleugel is de windgenerator te zien. Onder de andere vleugel is een landingslicht gemonteerd.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
16.2

Close-up van de windgenerator.
Button
16.3

Een extra accu, bedoeld voor nachtvluchten.
Button
17

Fokker C.IV c/n 2317, registratie CCCP-ф43 (USSR-F43), ergens geparkeerd op een besneeuwd veld. De registratie werd toegekend op 8 september 1931.
Button