Russische Fokkers

Russische Fokkers 06

Russische Fokkers 6

In het voorjaar van 1924 werden 125 Fokker D.XI’s door de Sovjet-Unie besteld. Alle vliegtuigen werden aan het eind van dat jaar afgeleverd.

De foto’s laten zien dat er nogal wat ongelukken zijn gebeurd kort nadat ze in dienst werden gesteld bij de Rode Luchtvloot. Talloze D.XI’s braken hun landingsgestel of sloegen over de kop bij de landing.

Maar er was meer aan de hand dan deze foto’s laten zien. Fokker had de reusachtige bestelling te haastig afgewerkt wat tot gevolg had dat in Rusland talloze fabricagefouten aan het licht kwamen. Monteurs van de Fokkerfabriek werden opgeroepen om in Rusland de schade te komen herstellen.

De klachten kwamen niet onverwachts. Tijdens 1924 liep een ploeg Russische kwaliteitscontroleurs bij Fokker rond om de bouw van de D.XI in de gaten te houden. Diverse mankementen werden toen al ontdekt, maar lang niet altijd verholpen.

In de winter van 1923/1924 werd een prototype van de D.XI (c/n 2100) in Moskou beproefd om de eigenschappen van het vliegtuig beter te leren kennen voordat de levering van 125 stuks van start zou gaan.

Groot was de ophef in Rusland toen later bleek dat het seriemodel van de D.XI niet identiek was aan het prototype. Het voorbeeldmodel was met meer precisie gebouwd en week af door een andere, superieure constructie (wat de klant pas moest ontdekken toen het te laat was).

De boot was aan, de Sovjets voelden zich bekocht. Omdat de Fokkerfabriek geen sjoege gaf werd de schuld gezocht bij de Russische autoriteiten die de bestelling in werking hadden gezet. Maar deze heren wezen naar de controleurs die kennelijk hun werk niet goed hadden gedaan bij Fokker.

Hun chef, Eugen Gwaita, werd na terugkeer Moskou gearresteerd en tien jaar lang opgesloten in een strafkamp. Het vonnis luidde dat het materiaal gekocht bij Fokker, waar hij op had toegezien, van teleurstellende kwaliteit bleek te zijn.

De foto’s zijn afkomstig uit het Russische Rijksarchief RGVA en uit het archief van G.F. Petrov. Zij werden voor het eerst gepubliceerd door Andrej Averin in het Russische modelbouwtijdschrift M-Hobby (oktober 2021).

Klik op de foto om de foto te vergroten

01

Achttien Fokker D.XI’s, opgelijnd op het vliegveld van Kiev in de zomer van 1926. Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
02

Een ongeluk met Fokker D.XI c/n 4787, bestuurd door M. Vorobjov, 2 februari 1926.
Komandantsky vliegveld van Leningrad.
Op de onderkant van de vleugel is een rode ster geschilderd met een blauwe cirkel erom heen.
Button
03

Idem.
Button
04

Op 16 mei 1926 stortten twee D.XI’s neer in de buurt van Kiev. Zij waren in de lucht met elkaar in botsing gekomen.
Dit is het wrak van c/n 4680 dat werd bestuurd door Pavel Tsyba. Hij heeft het ongeluk niet overleefd.
Button
05

Idem.
Button
06

Dit is het wrak van de andere D.XI, c/n 4665 van commandant A.M. Ivanov.
16 mei 1926.
Ook Ivanov heeft het ongeluk niet overleefd.
Button
07

Idem.
Button
08

Piloot Arno Mundt sloeg met zijn vliegtuig (c/n 4682) over de kop en lijkt hier weer op adem te komen.
7 juni 1926.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
09

Hetzelfde vliegtuig, nu van de andere kant.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
10

Idem. Arno Mundt is weer opgekrabbeld en heeft zijn helm afgezet.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
11

Ook deze D.XI sloeg over de kop. Fokker D.XI c/n 4664.
De piloot was A.M. Brontsjenko.
Vliegveld van Smolensk, 9 juni 1926.
Button
12

Het ‘Vorosjilov’ squadron staat paraat. Zomer van 1926.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button
13

Fokker D.XI c/n 4671 met verbrijzelde vleugeltip na een landing op hoge snelheid.
Kiev, 7 juli 1926.
Button
14

Aanvaring tussen Fokker D.XI c/n 4674 (‘10’) en c/n. 4672 op het centrale vliegveld van Moskou, ook bekend als het Trotski-vliegveld, op 7 augustus 1926.
Button
15

Fokker D.XI c/n 4679 met verfomfaaid richtingsroer. Op de zijkant is een rode ster geschilderd (nét zichtbaar) achter het cijfer 6. De band van het rechterwiel is losgekomen.
De piloot heette Zoebov.
Vliegveld van Kiev, 31 augustus 1925.
Button
16

Idem. Een trolley is onder de staartslof gezet.
Button
17

Botsing tussen twee D.XI c/n 4683 (‘3’) en D.XI c/n 4790 (‘5’) op het centrale vliegveld van Moskou, toen ook bekend als het Trotski-vliegveld. Piloot K.N. Kontsjakovsky maakte een fout en knalde tegen een andere D.XI aan van piloot Petkevitsj, dat zojuist werd weggesleept.
Datum: 4 september 1926.
Button
18

Idem.
Button
19

Fokker D.XI c/n 4665 ligt in duigen op het vliegveld van Kiev op 31 mei 1927. Op de zijkant is een rode ster geschilderd (nét zichtbaar) achter de grote 4.
De piloot was A.I. Maslikov.
Button
20

Idem. Van de houten vleugels is nog maar weinig over.
Button
21

Dit lijkt hetzelfde vliegtuig te zijn als op 19 en 20, maar het is een andere. Hier zien we D.XI c/n 4652 die over de kop is geslagen met piloot A.V. Batrak aan de stuurknuppel. Het vliegtuig heeft er onder andere een ‘lachend wiel’ aan overgehouden.
Button
22

Idem
Button
23

Pauzerende piloten poseren tegen een achtergrond van een hangar en twee D.XI’s.
Uit de collectie van G.F. Petrov.
Button