Russische Fokkers

Russische Fokkers 09

Russische Fokkers 9

De carrière van de D.XI in Rusland duurde een jaar of tien. Begin 1925 waren er 126 D-XI’s in dienst. In 1927 was dat aantal teruggelopen tot 112 en in 1930 tot 87. In 1931 resteerden er nog 52 (waarvan 36 niet vliegwaardig).

Op 1 januari 1933 bleven 9 vliegwaardige en 17 defecte D.XI’s over. De allerlaatste D.XI’s bleven tot in 1936 in gebruik bij vliegscholen.

Aan het einde van de jaren twintig werd bij alle D.XI’s de Hispano-Suiza 8Fb motor vervangen door de Russische M-6. De M-6 was een kopie van de 8Fb. De Britse Vickers mitrailleurs werden geleidelijk vervangen door Russische PV-1’s.

Ook werd gepoogd de stoel van de D.XI te wijzigen zodat de piloot een parachute kon meenemen onder zijn zitvlak. De oorspronkelijke stoel liet dit niet toe want de piloot kwam veel te hoog te zitten op dit extra kussen.

Experimenten werden uitgevoerd met radiocommunicatie, met de beschildering en met een nieuw soort camouflage.

Ook werden pogingen ondernomen om de vleugelkast van de D.XI te versterken (de houten vleugels hadden na verloop van tijd de neiging krom te trekken). In 1929 werden bij wijze van proef de V-struts tussen de vleugels vervangen door N-struts.

Maar geen van deze probeersels leidden tot een systematische upgrade, de wijzigingen bleven beperkt tot individuele vliegtuigen.

Eén keer werden de D.XI’s operationeel ingezet. Dat was in 1929 toen een conflict uitbrak tussen Rusland en China.

De bekende Trans-Siberische spoorlijn heeft in het Verre Oosten een aftakking naar het zuiden met als eindstation Dalian, een havenstad in China. Deze tak loopt dwars door Mantsjoerije en heet daarom de Trans-Mantsjoerische spoorlijn.

De Sovjet-Unie huurde Dalian van de Chinezen om beschikking te krijgen over een ijsvrije haven aan de Gele Zee. Eind 1929 werd de spoorlijn geconfisqueerd door Chinese rebellen.

Rusland sloeg militair terug (en won) waar vijftien D.XI’s bij waren betrokken. Zij werden gebruikt om Polikarpov R-1 bommenwerpers te escorteren.

Klik op de foto om de foto te vergroten

8-18

Het NII VVS (wetenschappelijk onderzoeksinstituut van de luchtmacht) gebruikte deze D.XI om camouflagepatronen te testen die ontworpen waren door E.F. Boertsje.
Button
8-19

Idem.
Button
01

Fokker D.XI van het NII VVS, het wetenschappelijk onderzoeksinstituut van de luchtmacht. Het vliegtuig werd gebruikt voor experimenten met camouflage en radiocommunicatie. Het camouflagepatroon was ontwikkeld door E.F. Boertsje. Aan stuurboord is op de onderste vleugel een dynamo gemonteerd. Moskou, winter 1926/27.
Button
02

Fokker D.XI c/n 4679. Het rechterwiel ontbreekt, het vliegtuig lijkt te rusten op stutten. De piloot was V.S. Artemiyev. Vliegveld van Kiev, 20 september 1929.
Button
03

Nogmaals Fokker D.XI c/n 4679. De witte streep onder het cijfer ‘11’ liet waarschijnlijk zien tot welk squadron het vliegtuig behoorde. Vliegveld van Kiev, 20 september 1929.
Button
04

Botsing tussen D.XI c/n 4658 (links) en D.XI c/n 4676 (rechts). De piloten heetten respectievelijk A. Dobrovolsky en A. Gordiyenko. Vliegveld van Kiev, 21 augustus 1929.

Button
05

Fokker D.XI c/n 4658, kenteken ‘9’, na de botsing met c/n 4676 op 21 augustus 1929. Vliegveld van Kiev.
Button
06

Er is weinig over van deze Fokker D.XI c/n 4775 met kenteken ‘6’. De piloot was M.D. Melnikov. 28 augustus 1929.
Button
07

Idem.
Button
08

Fokker D.XI c/n 4668 met verfomfaaid richtingsroer, kapotte ski en gebroken propellerblad. Het vliegtuig was over de kop geslagen. Vlak voor de cockpit is een ‘camerageweer’ geïnstalleerd; deze D.XI werd kennelijk gebruikt voor schietproeven. Winter 1929/30.
Button
09

Nogmaals Fokker D.XI c/n 4668, zelfde plek, zelfde dag. Het kenteken was ‘3’.
Button
10

Ongeluk met Fokker D.XI c/n 4661, kenteken ‘12’. Winter 1929/30.
Button
11

Nogmaals de gecrashte D.XI c/n 4661 met kenteken ‘12’. Winter 1929/30.
Button
12

Fokker D.XI met witte rand om de ster. In de tweede helft van de jaren twintig werden dergelijke sterren soms toegepast op bijna alle typen vliegtuigen van de luchtmacht van het Rode Leger.
Button
13

Een Fokker D.XI van het NII VVS, het wetenschappelijk onderzoeksinstituut van de luchtmacht. Het vliegtuig werd gebruikt voor experimenten met camouflage en radiocommunicatie. Aan de V-stijl tussen de vleugels (foto links) was een beugel bevestigd voor een radioantenne die naar achteren liep tot aan de staart (rechts). Een dergelijke kabelantenne zat aan stuurboord en aan bakboord. Moskou, winter 1926/27.
Button
14

Fokker D.XI c/n 4794, door zijn wielen gezakt vanwege een stuurfout. Vliegveld van Kiev, 11 mei 1930. Op de achtergrond staan andere Fokkers van hetzelfde squadron.
Button
15

Dezelfde D.XI c/n 4794. Vliegveld van Kiev, 11 mei 1930.
Button
16

Een vliegramp met Fokker D.XI c/n 4676. Het wrak werd gevonden bij Brovary, iets ten oosten van Kiev. 18 juni 1930.
Button
17

Idem. Hier is het kenteken ‘2’ te zien.
Button
18

Deze D.XI is uitgerust met een kabelantenne en een ampèremeter. De twee mitrailleurs zijn van het type Vickers Mk I.
Button
19

Fokker D.XI c/n 4743 uitgerust met twee Russische PV-1 machinegeweren. Deze vervingen aan het einde van de jaren twintig de Britse Vickers mitrailleurs. De PV-1’s schoten door het schroefvlak met behulp van een Russisch Poel-9 synchronisatiesysteem.
Button
8-22

Dit is D.XI c/n 4777, uitgerust met Vickers Mk I mitrailleurs. Dit type geschut, veelvuldig gebruikt tijdens WO I, werd af en toe geïnstalleerd op de D.XI.
Button
20

Dit is D.XI c/n 4777, verbouwd door fabriek № 39. De bedoeling was om tot een sterkere constructie te komen. De V-stijlen tussen de vleugels zijn vervangen door N-stijlen. Bovendien zijn de vleugels verspannen met kabels, een gewone D.XI had die niet. Moskou, zomer 1929.
Button
21

Nogmaals de in Moskou verbouwde Fokker D.XI c/n 4777. De diagonale kabels tussen de vleugels zijn hier duidelijk te zien. Deze unieke D.XI had wielen die afkomstig waren van een Polikarpov I-2bis jager. Zomer 1929.
Button
22

Deze schets toont een nieuw soort stoeltje voor de Fokker D.XI waar een Irving-parachute in zou moeten passen. De tekening werd op 30 april 1929 gemaakt door fabriek № 45. Net als in andere contemporaine Sovjet documenten wordt de D.XI hier aangeduid als F.D.XI.
Button
23

Fokker D.XI c/n 4765 met kenteken ‘5’. Op 7 januari 1930 stortte piloot M.M. Brodsky neer bij Spassk-Dalniy (niet ver van Vladivostok) toen hij tijdens een militaire parade een scherpe bocht maakte vlak boven de marcherende troepen. De parade vond plaats om de overwinning van de Sovjets op de Chinezen te vieren; zij hadden ruzie over de Trans-Mantsjoerische spoorlijn.

Button
24

Idem. Te oordelen naar de donkere, waarschijnlijk rode cirkel rondom de ster, maakte het toestel deel uit van een partij van 15 toestellen die eind november 1929 naar Mantsjoerije werd gestuurd.
Button
25

Fokker D.XI c/n 4758 met kenteken ‘1’. De piloot, M. Toezjilin, verloor de controle tijdens de landing. 15 augustus 1930.
Button
26

Idem. Te oordelen naar de beschildering maakte deze D.XI deel uit van de 15 toestellen die eind november 1929 naar Mantsjoerije werden gestuurd. 15 augustus 1930.
Button
27

Fokker D.XI c/n 4801, kenteken ‘6’, over de kop geslagen tijdens de landing. Vliegveld van Spassk-Dalniy, 7 september 1930. De piloot was A.K. Bogatyrev.
Button
28

Idem.
Button
29

Deze foto werd gemaakt in 1936. Een afgedankte D.XI wordt hier gebruikt als instructievliegtuig bij de Kalinin-vliegschool.
Uit het archief van G.F. Petrov.
Button
30

Deze originele illustratie uit 1927 laat zien hoe de sterren, cijfers en strepen voortaan moesten worden aangebracht. De kleurenplaat links is verdeeld in vijf segmenten, gemarkeerd door de cyrillische letters А, Б, В, Г, Д. De vereiste afmetingen zijn aangegeven in А en Б. В toont de staart van de Fokker D.XI naast die van de Polikarpov R-1. Г en Д laten zien hoe de staart van de D.XI beschilderd moest worden. De zwart-wit illustratie rechts is gebaseerd op hetzelfde officiële besluit en werd per post verstuurd.
Button
31

Deze Fokker D.XI is uitgerust met een ‘camerageweer’, ontwikkeld door Aleksej Ivanovitsj Nikasjin. Waarschijnlijk werd de foto gemaakt voordat dit vliegtuig naar Mantsjoerije werd gestuurd, waar in 1929 een conflict met China was uitgebroken.
Uit het archief van G.F. Petrov.
Button
8-22
Button