FOKKER S.IX 1937 

De S.IX tweedekker werd in 1937 als lesvliegtuig voor de beginopleiding en als aerobatic vliegtuig ontwikkeld. Twee uitvoeringen zijn in Amsterdam in serie gebouwd namelijk één met de 165 pk Armstrong-Siddeley Genet Major stermotor, en een met de 168 pk Menasco Buccaneer lijnmotor. Het Prototype van de S.IX had de registratie X-3. 

De Luchtvaartafdeling op Soesterberg verving de in gebruik zijnde S.IV toestellen door twintig S.IX met Genet Major motoren. Deze stermotoren werden door Kromhout in Amsterdam in licentie gebouwd. 

De Koninklijke Marine schafte voor haar beginopleiding van vliegers voor de MLD vijftien Menasco Buccaneer S.IXs aan. 

Na de oorlog werd een drietal S.IXs met nog aanwezige Kromhout Genet Majors gebouwd en aan Frits Diepen Vliegtuigen op Ypenburg geleverd. 

Het prototype zou vanaf 1938 geleverd worden aan zowel LVA als aan MLD, dat was de opzet.

Invlieger Hidde Leegstra van de LVA en Fokker technicus F. Stok vliegen hem in op 25 januari 1938.

Een belangrijk verschil met de eerste uitvoering was dat uiteindelijk zowel het stabilo als het hoogteroer in een hogere positie gezet werden.

De registratie werd voorlopig “X-3”. Zoals zo vaak bij Fokker-prototypes werd als eerste letter de X gebruikt.

De eerste erbij geleverde motoren waren aanvankelijk de Armstrong Siddeley Genet Major van 165 pk.

Al snel gevolgd door de in licentie gebouwde Kromhout, ook van 165 pk.

De naderende oorlog leidde tot versnelling van de levering van de bestelde toestellen.

De eerste aan de LVA geleverde S.IX met ‘31’ als registratie.

Uiteindelijk kocht LVA er vierentwintig maar het werden er uiteindelijk twintig, met de registraties 31 t/m 50.

De S.IX lestoestellen weken af van de gebruikelijke groene kleur van de LVA want ze werden middenblauw.

Na de assemblage op het Fokker Vliegbedrijf op vliegveld Schiphol, vertrokken ze al snel naar de elementaire vliegschool op Souburg bij Vlissingen.

Overigens is het prototype van de vorige foto uiteindelijk door LVA gevorderd en in dienst gegaan als 996.

In dezelfde situatie als 31.

De staart heeft geen rood wit blauwe beschildering meer.

Eenvoudige tekening met duidelijke aanduiding van de belangrijkste onderdelen van een S.IX.

Hier de 36 van de LVA nog even met de rood-wit- blauwe rozet.

De 31 t/m 41 kregen nog de luchtgekoelde Armstrong Siddeley Genet Major motoren van 165 pk.

Dit om het tempo van aflevering aan de LVA erin te houden.

Een mooie foto van de S.IX 45 van de LVA, inmiddels met de in licentie gebouwde Kromhout Genet Major motor van 165 pk.

De plaats van inbouw van die motor zou wel eens de Kromhout fabriek kunnen zijn.

De lesvliegtuigen 42 t/m 50 kregen allemaal die licentiemotoren.

Sommige bronnen vermelden dat bij Kromhout in Amsterdam Noord ook S.IX toestellen in licentie zijn gebouwd.

Inmiddels zijn de oranje mobilisatiedriehoeken op deze leskisten al aangebracht.

Nogmaals de 45 van de LVA vóór vermoedelijk de Kromhout loods.

De nrs. 42 t/m 50 werden met de Kromhout major genet motor van 165 pk gereed gemaakt.

Jammer dat de Tweede Wereldoorlog een verdere samenwerking tussen Fokker en Kromhout in Amsterdam Noord verhinderde.

Dit kan dezelfde loods als op foto 6 en 7, maar dan van binnen.

Er wordt gewerkt aan de oudere C.V D 639 van de LVA.

Vooraan is de metalen beplating van de voorste cockpit brandstoftank en motor eraf gehaald.

Achterin wordt ook gewerkt in de voorste cockpit van de S.IX/1.

Dat is normaal de plek van de leerling vlieger.

Meteen na de Tweede Wereldoorlog worden er nog drie S.IX/1 toestellen gebouwd.

Ze krijgen de registraties PH-NAR, PH-NAS en PH-NAT.

De motoren zijn ook dan de Kromhout Genet Major van 165 pk.

Vanwege de licentiebouw zullen die motoren de oorlog bij Kromhout overleefd hebben.

Ze worden rood geschilderd en krijgen de tekst “Frits Diepen Vliegtuigen”, naast de registratie.

Later gaan ze naar Aero Holland NV te Ypenburg.

Daar gaan ze rondvluchten verzorgen.

Deze S.IX/1 is een van de in 1946 gebouwde 'Frits Diepen vliegtuigen'.

De Jeugd Luchtvaart Brigade was een organisatie die bestond van 1954 tot 1966.

Het was een onderdeel de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor de Luchtvaart.

De bedoeling was om de jongere mensen voor het vliegen te interesseren.

Na het prototype van de S.IX /1 is de eerste seriemachine in 1937 de S.IX/2. Deze is bestemd voor de MLD, Marine Luchtvaart Dienst.

Hier nog uitgevoerd met een traditioneel, lager bevestigd stabilo en hoogteroer.

Geregistreerd als S-20 als eerste van de bestelde reeks van 27 stuks.

Er zijn ongeveer 17 uiteindelijk afgeleverd als S-20 t/m S-36.

De MLD-kisten zijn uitgerust met een Menasco Buccaneer motor van 168 pk.

De S-20 met het nieuwe stabilo, hoogteroer en richtingsroer, feitelijk met een hele nieuwe staartpartij .

Hidde Leegstra vlieger, bij de LVA, begon al in november 1937 voor de MLD in te vliegen.

Ook opvallend dat het staartvlak bij de LVA lestoestellen geen rood-wit blauw meer voerden.

Bij de Marine Luchtvaartdienst bleef dit landenteken wel in gebruik.

De S-20 in volle vlucht en met als vaste standplaats Marine Vliegkamp De Kooij bij Den Helder.

De leveringen van de S.IX/2 liepen van 1 juni 1938 t/m 21 oktober 1938.

Wat technische gegevens:

• Spanwijdte 9.5 m, lengte 7.6 m, hoogte 2.9 m, vleugeloppervlak 23 m2
• Motor: Menasco Buccaneer 168 pk luchtgekoeld.
• Leeggewicht 685 kg, vlieggewicht 975 kg.

De S-20 van MLD.

Meer technische gegevens:

• Max. snelheid 180 km/u, kruissnelheid 152 km/u, landingssnelheid 80km/u
• Plafond 4500 m, vliegbereik 650-740 km.

Volgens de MLD opgave werden er vijftien afgeleverd, maar ook wordt vermeld dat er zeventien geleverd zouden zijn..

Bij vijftien stuks zijn dat de S-20 t/m S-34 maar er zijn hogere registraties, dus kan zeventien het juiste aantal zijn.

De S-20 van MLD

Constructienummers

Het eerste nummer komt van de Fokker fabrieken.

Het tweede nummer komt van de Marine Luchtvaart Dienst.

5467  S-20                5475  S-28

5468  S-21                5476  S-29  

5469  S-22                5477  S-30

5470  S-23                5478  S-31

5471  S-24                5482  S-32

5472  S-25                5483  S-33

5473  S-26                5484  S-34

5474  S-27

Hier de S-22 van MLD, net als de andere vliegtuigen van dit S.IX type in 1938 geleverd.

Het blijft een merkwaardig verhaal dat LVA en MLD hetzelfde lestoestel bestelden, maar ieder een andere motor kozen

Dezelfde motor zou ook nog eens voordeliger kunnen zijn. Maar dat pakte anders uit......

De S-23 gereed voor de start met de instructeur al bijna op zijn plek.

De voorste cockpit is nog leeg.

Aan de voorzijde wordt de motor zo gestart.

Plaats van handeling is vermoedelijk het vliegveld Soesterberg.

De Menasco Buccaneer motor van de MLD versie geeft toch wel een mooie slanke aanblik.

De Armstrong Siddeley Genet Major motor van LVA geeft voorop een wat lomper aanzien.

Een vijftal S.IX/2 lesvliegtuigen van MLD in 1938.

De foto is vrijwel zeker op marinevliegkamp De Kooij genomen.

Van links naar rechts de S-34, S-33, S-37, S-28 en S-22.

Uiterst links zijn er bouwwerkzaamheden aan de gang voor een nieuwe hangaar.