Anthony Fokker en zijn fabrieken over de hele wereld
Blitar
Anthony Fokker werd op 6 april 1890 geboren in Blitar (Kediri) op Java, toen deel van Nederlands Indië als zoon van de rijke Nederlandse koffieplanter Herman Fokker.
Haarlem
Toen Anthony vier was, verhuisde de familie terug naar Nederland.
Zijn schooltijd verliep moeizaam, want Anthony was meer geïnteresseerd in techniek en hij wilde graag vliegen. Samen met een vriend bouwde hij zijn eerste vliegtuig.
Zijn vader wilde dat hij een vliegdemonstratie gaf op Koninginnedag, 31 augustus 1911. De vlucht met De Spin boven Haarlem werd een overweldigend succes voor de jonge Fokker.
Johannisthal
In 1912 richtte Fokker een vliegtuigfabriek(je) op in Johannisthal, oostelijk van Berlijn, de Fokker Aviatik GmbH (beter bekend als Fokker Aeroplanbau) .
Met het geven van vlieglessen en een ruimhartige toelage van zijn vader en andere familieleden redde hij het financieel net.
Hij verkocht zijn eerste vliegtuigen. Dat deed hij ook aan het Duitse leger, na eerst geprobeerd te hebben om toestellen te leveren aan het Nederlandse leger. Maar Nederland had alleen belangstelling voor Engelse en Franse toestellen.
De Duitsers vonden de kwaliteit van de vliegtuigen goed, bovendien zagen ze ook de organisatorische talenten van Fokker. Hij kreeg toestemming om een grotere fabriek op te zetten in Schwerin (Zie kaart).
Schwerin
In Schwerin bouwt Fokker meer dan 4.000 vliegtuigen voor de Duitsers.
Hem wordt geadviseerd ook een Duits paspoort aan te schaffen.
Hij wordt in 4 jaar tijd miljonair.
Na de Eerste Wereldoorlog mag Duitsland, dus ook Fokker, geen militaire vliegtuigen meer bouwen.
Met een enorme smokkeloperatie brengt hij in 1919 zijn fabriek, met behulp van 6 goederentreinen en honderden wagons, over naar Amsterdam Noord en naar Veere in Zeeland.
http://www.fokker-in-schwerin.org/
De bouw van de vliegtuigen vond plaats in de fabriek in Schwerin even buiten Görries.
Een aantal gebouwen die te zien zijn, zijn ook naderhand gebouwd, dus niet uit de tijd van Fokker aldaar.
Amsterdam-Noord
Schiphol (voor de 2e wereldoorlog)
Hoewel de hoofdvestiging in Amsterdam-Noord was gelegen, was er op Schiphol ook een aanzienlijk bedrijf voor assemblage en onderhoud, zoals de foto hieronder laat zien. (ca. 1930).
Veere
In 1919 begon Fokker hier met de fabricage van (militaire) watervliegtuigen en vliegboten.
De Marine Luchtvaartdienst had daar in 1916 een vliegkamp opgericht.
In 1926 werd de Fokker vestiging Veere weer gesloten en alle productie werd in Amsterdam geconcentreerd.
De vestiging in Veere ging door als marine vliegkamp van de MLD.
Klik op de kaart hiernaast voor een gedetailleerdere kaart van Veere.
De geschiedenis is niet altijd eenduidig. Enerzijds wordt 1919 als startdatum voor de Fokkervestiging genoemd, anderzijds staat in "De Amstelbode, van 2 juni 1921 dat Fokker er dan watervliegtuigen gaat bouwen.
Bron: Delpher (met dank aan R. Dijkstra).
Fokker in de USA
Al in 1920 werden er, via de Amerikaanse ambassade in Den Haag, bij Fokker bestellingen geplaatst voor de Fokker C-1 en D-7 voor gebruik in de USA.
In datzelfde jaar reisde Anthony Fokker zelf naar de USA om te zien of er daar mogelijkheden waren om zijn vliegtuigen te verkopen.
Het US Army Air corps had belangstelling voor de Fokkerproducten, wat resulteerde in een verzending van twee Fokker F-4 vliegtuigen vanuit Nederland.
In januari 1922 opende Fokker het verkoopkantoor “Netherlands Aircraft Manufacturing Company of Amsterdam” in New York.
De US Army laat Fokker 135 de Havilland DH-4’s ombouwen van houten naar stalen rompen.
Fokker koopt de leegstaande Witteman Lewis fabriek Hasbrouck Heights bij Teterborro airport in New Jersey.
In mei 1924 werd dit de Atlantic Aircraft Corporation.
Op 16 september 1925 veranderde de naam in Fokker Aircraft Corporation en in december 1927 werd deze naam gewijzigd in Fokker Aircraft Corporation of America.
Vanaf maart 1930 tot 1933 veranderde de naam in General Aviation Company
omdat de General Motors Company de meerderheidsaandelen bezat.
Na de vestiging in Hasbrouck Heights waren er later ook nog fabrieken in Glendale,
West-Virginia en in Passiac New-Jersey.
Begin 1929 verkocht Anthony Fokker 40% van zijn belangen aan General Motors
voor $8.000.000,-.
De naam van het bedrijf veranderde daarna in General Aviation Company
Uiteindelijk verdween Fokker helemaal bij de General Aviation Company en nam hij genoegen met een vijfjarig afkoop contract met een salaris van $ 50.00,- per jaar.
General Motors verkocht het bedrijf in 1934 aan North American Aviation.
Fokker werd weer actief in Nederland, omdat er meer belangstelling kwam voor militaire vliegtuigen in verband met de herbewapening van Duitsland.
In 1939 werd hij in New York aan zijn neus geopereerd. Het was maar een kleine ingreep, maar er ontstond na de operatie een ernstige infectie waaraan Fokker stierf.
Hij is dan nog maar 49 jaar.
Schiphol na de 2e wereldoorlog
De Fokkerfabriek werd na de oorlog herbouwd op wat nu Schiphol-Oost is. Hoewel Anthony Fokker zelf al overleden was, werd de naam "Fokker" gehandhaafd want deze naam had nog steeds een internationale betekenis.
De fabriek in Amsterdam-Noord was deels gebombardeerd. Het bedrijf als zodanig bleef actief. Er werden vliegtuigen in eigen beheer gebouwd, en in licentie.
'Noord' werd in 1954 gesloten.
In 1951 werd de vestiging op Schiphol-Oost in gebruik genomen en hier werden onder andere de Friendship en vele andere types gebouwd. Ook werden hier veel militaire vliegtuigen gebouwd, deels in eigen ontwerp, deels in licentie.
Op 15 maart 1996 ging Fokker failliet en kwam er een definitief einde aan de vliegtuigbouw.
Heeft u aanvullingen of opmerkingen over deze pagina?
Ga naar het contactformulier en stuur het ons op.
Alles is welkom! Foto's en teksten zullen we met bronvermelding plaatsen.